Các nội dung được Giáo viên nhiều năm kinh nghiệm tay nghề biên soạn cụ thể giúp học viên thuận tiện hệ thống hóa kỹ năng và kiến thức từ đó thuận tiện nắm vững được nội dung tác phẩm Tây tiến ( Quang Dũng ) Ngữ văn lớp 12 .
Mời quí bạn đọc tải xuống để xem rất đầy đủ tài liệu Tây tiến ( Quang Dũng ) – nội dung, dàn ý nghiên cứu và phân tích, bố cục tổng quan, tóm tắt :
Tây tiến (Quang Dũng)
Bạn đang đọc: Tây tiến (Quang Dũng) – nội dung, dàn ý phân tích, bố cục, tóm tắt
Bài giảng: Tây Tiến
Nội dung bài thơ Tây tiến
I. Đôi nét về tác giả Quang Dũng
– Quang Dũng sinh năm 1921, mất năm 1988, tên khai sinh là Bùi Đình Diệm
– Quê quán : Làng Phượng Trì, huyện Đan Phượng, tỉnh Hà Tây ( nay thuộc TP.HN )
– Ông học đến bậc Trung học ở Thành Phố Hà Nội. Sau cách mạng tháng Tám ông tham gia quân đội
– Từ sau năm 1954, ông là Biên tập viên Nhà xuất bản Văn học
– Quang Dũng là một nghệ sĩ đa tài : viết văn, làm thơ, vẽ tranh và soạn nhạc
– Tác phẩm chính : Mây đầu ô ( thơ, 1986 ), Thơ văn Quang Dũng ( tuyển thơ văn, 1988 )
– Phong cách sáng tác : hồn thơ phóng khoáng, hồn hậu, lãng mạn, tài hoa – đặc biệt quan trọng là khi ông viết về người lính Tây Tiến của mình
– Năm 2001, ông được khuyến mãi Trao Giải Nhà nước về văn học thẩm mỹ và nghệ thuật
II. Đôi nét về tác phẩm Tây tiến
1. Hoàn cảnh ra đời
– Tây Tiến là tên gọi của trung đoàn Tây Tiến, được xây dựng năm 1947 :
+ Nhiệm vụ phối hợp với bộ đội Lào, bảo vệ biên giới Việt Lào
+ Địa bàn hoạt động giải trí rộng : Hòa Bình, Sơn La, Thanh Hóa, Sầm Nứa
+ Lính Tây Tiến đa phần là người TP.HN, tươi tắn, yêu nước
– Năm 1947, Quang Dũng gia nhập đoàn quân Tây Tiến, là đại đội trưởng
– Cuối năm 1948, Quang Dũng chuyển về đơn vị chức năng mới, nhớ đơn vị chức năng cũ, ông đã viết bài thơ tại Phù Lưu Chanh ( Hà Tây )
– Bài thơ bắt đầu có tên là “ Nhớ Tây Tiến ”. Đến năm 1957, in lại bỏ từ “ nhớ ”, in trong tập “ Mây đầu ô ”
2. Bố cục (4 phần)
– Phần 1 ( 14 câu đầu ) : Khung cảnh vạn vật thiên nhiên miền Tây và những cuộc hành quân khó khăn của đoàn quân Tây Tiến
– Phần 2 ( 8 câu tiếp theo ) : Những kỉ niệm đẹp về tình quân dân trong đêm liên hoan và cảnh sông nước miền Tây thơ mộng
– Phần 3 ( 8 câu tiếp theo ) : Chân dung người lính Tây Tiến
– Phần 4 ( còn lại ) : Lời thề gắn bó với Tây Tiến và miền Tây
3. Giá trị nội dung
Với cảm hứng lãng mạn và ngòi bút tài hoa, Quang Dũng đã khắc họa thành công xuất sắc hình tượng người lính Tây Tiến trên cái nền vạn vật thiên nhiên núi rừng miền Tây hùng vĩ, kinh hoàng và mĩ lệ. Hình tượng người lính Tây Tiến mang vẻ đẹp lãng mạn, đậm chất bi tráng .
4. Giá trị nghệ thuật
– Cảm hứng và bút pháp lãng mạn
– Cách sử dụng ngôn từ rực rỡ : những từ chỉ địa điểm, từ tượng hình, từ Hán Việt ..
– Kết hợp chất nhạc và chất họa
III. Dàn ý nghiên cứu và phân tích Tây tiến
Dàn ý
1. Mở bài
– Giới thiệu về tác giả Quang Dũng ( đôi nét về tiểu sử, phong thái thẩm mỹ và nghệ thuật, sáng tác chính … )
– Giới thiệu khát quát về bài thơ Tây Tiến ( thực trạng sinh ra, giá trị nội dung, thẩm mỹ và nghệ thuật )
2. Thân bài
a. Giới thiệu khái quát về đoàn quân Tây Tiến
– Tây Tiến là tên gọi của trung đoàn Tây Tiến, được xây dựng năm 1947
– Nhiệm vụ phối hợp với bộ đội Lào, bảo vệ biên giới Việt Lào
– Địa bàn hoạt động giải trí rộng : Hòa Bình, Sơn La, Thanh Hóa, Sầm Nứa
– Lính Tây Tiến hầu hết là người TP. Hà Nội, tươi tắn, yêu nước
b. Khung cảnh thiên nhiên miền Tây và những cuộc hành quân gian khổ của đoàn quân Tây Tiến
– Cảm xúc chủ yếu : “ nhớ chơi vơi ”, nỗi nhớ da diết bao trùm, mênh mang đầy ắp lên mọi cảnh vật, con người
– Cảnh vạn vật thiên nhiên núi rừng Tây Bắc hiện lên hoang sơ, kinh hoàng và hiểm trở :
+ Hình ảnh thơ : sương lấp, mây, mưa, thác, cọp … gợi nên sự gian truân, vất cả
+ Địa danh : Sài Khao, Mường Lát gợi sự xa xôi, cách trở
+ Sử dụng từ láy giàu giá trị tượng hình : khúc khuỷu, thăm thẳm, heo hút, điệp từ dốc gợi sự quanh co, lồi lõm, địa hình hiểm trở
+ Hình ảnh thơ độc lạ : “ súng ngửi trời ” vừa miêu tả độ cao của địa hình vừa miêu tả nét tinh nghịch, ngộ nghĩnh của những người lính
+ Hình ảnh nhân hóa : “ cọp trêu người ”, “ thác gầm thét ” gợi sự hoang sơ, man dại ; thời hạn : “ chiều chiều ”, “ đêm đêm ” những người lính phải liên tục đương đầu với điều gian truân chốn rừng thiêng nước độc .
+ Sử dụng những câu thơ chi chít thanh trắc có công dụng to lớn trong việc diễn đạt sự lồi lõm, trắc trở của địa hình
– Cảnh vạn vật thiên nhiên miền Tây lãng mạn, bình dị, mang lại mùi vị ngọt ngào, nồng ấm
+ Hoa về trong đêm hơi
+ Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
+ Cơm lên khói, nhà em thơm nếp xôi
– Hình ảnh người lính Tây Tiến : “ dãi dầu không bước nữa ”, “ gục lên súng mũ bỏ quên đời ”. Đó hoàn toàn có thể là khoảng thời gian ngắn nghỉ ngơi của những người lính sau chặng đường hành quân khó khăn vất vả, tuy nhiên đó cũng có thê là sự nghỉ ngơi vĩnh viễn của những anh
⇒ Bằng bút pháp hiện thực trẻ khỏe, khỏe mạnh, miêu tả xen kẽ hài hòa … đoạn thơ phác họa bức tranh nói rừng vừa hiểm trở, hoang vu, kinh hoàng vừa lãng mạn, bình dị .
c. Những kỉ niệm đẹp về tình quân dân trong đêm liên hoan và cảnh sông nước miền Tây thơ mộng
* Cảnh đêm liên hoan văn nghệ
– Không khí đêm liên hoan tưng bừng, cả doanh trại như một ngày hội, một lễ cưới : doanh trại bừng lên hội đuốc hoa
– Hình ảnh TT : những cô gái với phục trang truyền thống lộng lẫy, e thẹn, tình từ trong những điệu múa ( qua hình ảnh xiêm áo, nàng e ấp )
– Hình ảnh những người lính trẻ : bay bổng, mê hồn trong không khí ấm cúng tình người : “ Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ ” .
⇒ Bốn câu thơ miêu tả vẻ đẹp tình tứ của những cô gái miền Tây, tình quân dân thắm thiết và ý thức sáng sủa, yêu đời của những người lính
* Cảnh sông nước miền Tây
– Cảnh sắc vạn vật thiên nhiên :
+ Chiều sương ấy : màn sương mờ ảo, mang đậm sắc tố lịch sử một thời, cổ tích
+ Hồn lau : cây lau phất phơ như có hồn
→ Thiên nhiên đẹp, huyền ảo, hoang dại, thiêng liêng .
– Con người :
+ Dáng người trên độc mộc : dáng điệu quyến rũ, uyển chuyển mà hiên ngang, khỏe mạnh
⇒ Bằng bút pháp lãng mạn, quang Dũng đã vẽ nên bức tranh vạn vật thiên nhiên thơ mộng, đời sống hoạt động và sinh hoạt đầm ấm và hình ảnh con người duyên dáng của vùng Tây Bắc .
d. Chân dung người lính Tây Tiến
– Ngoại hình : “ không mọc tóc ”, “ quân xanh màu lá ”, “ mắt trừng gửi mộng ”. Hình ảnh người lính Tây tiến được miêu tả chân thực, vừa bộc lộ hiện thực quyết liệt, khó khăn của cuộc cuộc chiến tranh vừa bộc lộ niềm tự hào về hình dáng kì quặc nhưng gân guốc, độc lạ của người lính
– Tâm hồn :
+ Hào hoa, lãng mạn – nét đặc trưng của những chàng trai Hà thành : “ Mắt trừng gửi mộng qua biên giới / Đêm mơ TP. Hà Nội dáng kiều thơm ”
+ Ý chí : sẵn sàng chuẩn bị hiến dâng cả sựu sống, tuổi trẻ cho tổ quốc “ Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh ”
→ Lí tưởng lao vào vì quốc gia của thế hệ trẻ sau cách mạng tháng Tám
– Sự hi sinh :
+ Hình ảnh thơ : “ biên cương ”, “ mồ viễn xứ ”, “ áo bào ”, “ về đất ”. “ khúc độc hành ”
+ Nghệ thuật : sử dụng từ Hán Việt, nghệ thuật và thẩm mỹ nói giảm nói tránh
→ Người lính xem cái chết, sự hi sinh rất nhẹ nhàng, thanh thản, với họ cái chết ko phải là sự ra đi mk là sự quay trở lại với đất mẹ yêu thương
⇒ Vẻ đẹp bi tráng của những người lính
e. Lời thề gắn bó với Tây Tiến và miền Tây
– Mùa xuân ấy : thời gian lịch sử vẻ vang khó khăn vất vả, khó khăn mà lãng mạn, hào hùng
– Hồn về Sầm Nứa, chẳng về xuôi : Lời thề của người lính Tây Tiến vẫn gắn bó máu thịt với đoàn quân Tây Tiến và miền Tây
– Khái quát lại giá trị nội dung và thẩm mỹ và nghệ thuật của bài thơ :
+ Nội dung : Hình ảnh người lính Tây Tiến bi tráng, lãng mạn trên nền vạn vật thiên nhiên miền Tây vừa kinh hoàng, gian truân, vừa thơ mộng, trữ tình
+ Nghệ thuật : sự tích hợp hài hòa giữa bút pháp lãng mạn và hiện thực, cách sử dụng ngôn ngữu, hình ảnh thơ độc lạ …
– Liên hệ, lan rộng ra với hình ảnh người lính trong những bài thơ Đồng chí ( Chính Hữu ), Bài thơ về tiểu đội xe không kính ( Phạm Tiến Duật )
Sơ đồ tư duy phân tích Tây Tiến
Bài văn mẫu Phân tích Tây Tiến – Mẫu 1
Mọi cuộc cuộc chiến tranh rồi sẽ qua đi, bụi thời hạn hoàn toàn có thể phủ dày lên hình ảnh của những anh hùng vô danh, nhưng văn học với thiên chức thiêng liêng của nó đã khắc họa một cách vĩnh viễn vào tâm hồn người đọc hình ảnh những người con anh hùng của quốc gia đã ngã xuống vì nền độc lập của Tổ quốc trong suốt trường kỳ lịch sử dân tộc. Và “ Tây Tiến ” là 1 trong những bài thơ hay, tiêu biểu vượt trội của Quang Dũng cũng đã dựng lên một bức tượng đài bất tử như vậy về người lính cách mạng trong cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp xâm lược. Đó là bức tượng đài đã làm cho những người chiến sỹ yêu nước từng ngã xuống trong những tháng năm gian nan ấy bất tử cùng thời hạn
“ Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi !
…
Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi ”
Nhắc đến nhà thơ Quang Dũng, tất cả chúng ta nghĩ ngay đến tác phẩm để đời của ông – Tây Tiến. Bởi lẽ nó đã gắn bó 1 thời thâm thúy với nhà thơ. Tây Tiến là 1 đơn vị chức năng bộ đội thời kháng chiến chống Pháp được xây dựng năm 1947 làm trách nhiệm phối hợp với bộ đội Lào đánh tiêu tốn sinh lực địch ở vùng Thượng Lào, trấn giữ 1 vùng to lớn ở Tây Bắc nước ta và biên giới Việt Lào. Quang Dũng từng là đại đội trưởng của quân đoàn Tây Tiến nhưng đến đầu năm 1948 vì nhu yếu trách nhiệm ông chuyển sang đơn vị chức năng khác. Bài thơ được sáng tác cuối năm 1948 khi nhà thơ đóng quân ở Phù Lưu Chanh 1 làng ven bờ sông Đáy, nhớ về đơn vị chức năng cũ ông đã viết nên bài thơ. Lúc đầu, ông đặt bài thơ là “ Nhớ Tây Tiến ” nhưng về sau đổi lại thành “ Tây Tiến ” vì cả bài thơ đã là một nỗi nhớ và chỉ với 2 từ “ Tây Tiến ” cũng đủ gợi lên nỗi nhớ – cảm hứng chủ yếu trong hàng loạt bài thơ .
Là một người lính trẻ hào hoa, lãng mạn ra đi theo tiếng gọi của Tổ quốc, sống và chiến đấu nơi núi rừng gian nan nhưng chất thi sĩ vẫn trào dâng mãnh liệt trong lòng nhà thơ. 1 thời gắn bó sâu đậm với Tây Tiến, với đồng đội, với núi rừng đã làm cho ông ko khỏi bồi hồi, xúc động khi nỗi nhớ về Tây Tiến dâng trào trong kí ức của nhà thơ .
“ Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi !
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi ”
Câu thơ như tiếng gọi chân thành, tha thiết xuất phát từ trái tim và tâm hồn người thi sĩ. Bằng cách sử dụng câu cảm thán và thủ pháp nghệ thuật và thẩm mỹ nhân hoá, câu thơ trở nên đẹp diệu kỳ. “ Sông Mã ” ko đơn thuần là 1 con sông – nơi đã từng là địa phận hoạt động giải trí của đoàn quân Tây Tiến – mà nó đã trở thành 1 hình ảnh hiện hữu, 1 chứng nhân lịch sử dân tộc trong suốt cuộc sống người lính Tây Tiến với bao nỗi vui buồn, được mất. “ Tây Tiến ” ko chỉ để gọi tên 1 đơn vị chức năng bộ đội mà nó đã trở thành 1 người bạn ” tri âm tri kỉ ” để nhà thơ giãi bày tâm sự .
Câu thơ thứ 2 với điệp từ “ nhớ ” được lặp lại 2 lần đã diễn đạt nỗi nhớ quay quắt, cồn cào đang ùa vào tâm lý Quang Dũng. Tính từ “ chơi vơi ” – biểu cảm một nỗi nhớ nhẹ và rất sâu – tích hợp với từ “ nhớ ” đã khắc sâu được tình cảm nhớ nhung da diết của nhà thơ. Và nỗi nhớ đó như 1 cơn thác lũ tràn vào tâm lý đẩy ông vào trạng thái bồng bềnh, hư ảo. Có lẽ Quang Dũng đã học tập cách diễn đạt nỗi nhớ trong ca dao :
“ Ra về nhớ bạn chơi vơi Nhớ chiếu bạn trải
Nhớ chăn bạn nằm ”
Hai câu đầu với cách dùng từ tinh lọc, gợi hình quyến rũ đã Open cho nỗi nhớ trào dâng mãnh liệt trong tâm hồn nhà thơ .
“ Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát hoa về trong đêm hơi
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống
Nhà ai Pha Luông mưa xa bờ ”
Quang Dũng đã liệt kê hàng loạt những địa điểm như : Sài Khao, Mường Lát, Pha Luông … – địa phận hoạt động giải trí của quân đoàn Tây Tiến – những cái tên mang âm hưởng của rừng núi hoang vu và man dại. Núi rừng Tây Bắc đẹp hùng vĩ mà kinh hoàng, một vùng đất có địa hình hiểm trở, khí hậu khắc nghiệt, nơi rừng thiêng nước độc. Có những đêm dài hành quân người lính Tây Tiến khó khăn vất vả đi trong đêm xum xê sương giăng, ko nhìn rõ mặt nhau. “ Đoàn quân mỏi ” nhưng ý thức ko “ mỏi ”. Bởi ý chí quyết tâm ra đi vì Tổ quốc đã làm cho những tri thức Hà thành yêu nước trở nên kiên cường, quật cường hơn. Quang Dũng đã rất tài tình khi đưa hình ảnh “ sương ” vào đây để khắc họa rõ hơn sự khắc nghiệt của núi rừng Tây Bắc trong những đêm dài lạnh lẽo. Cũng miêu tả về “ sương ”, Chế Lan Viên cũng đã viết trong “ Tiếng hát con tàu ” :
“ Nhớ bản sương giăng, nhớ đèo mây phủ
Nơi nao qua lòng lại chẳng yêu thương
Khi ta ở chỉ là nơi đất ở
Khi ta đi đất đã hóa tâm hồn ”
Thiên nhiên Tây Bắc, qua ngòi bút lãng mạn của Quang Dũng, được cảm nhận với vẻ đẹp vừa phong phú vừa độc lạ, vừa hùng vĩ vừa thơ mộng, hoang sơ mà ấm cúng. Có những lúc người lính Tây Tiến phải khó khăn vất vả để trèo lên đỉnh chạm đến mây trời. Quang Dũng đã khôn khéo sử dụng từ “ thăm thẳm ” mà ko dùng từ “ chót vót ”. Bởi nói “ chót vót ” người ta còn hoàn toàn có thể cảm nhận và thấy được bề sâu của nó nhưng “ thăm thẳm ” thì khó có ai hoàn toàn có thể tưởng tượng được nó sâu thế nào. Bằng những từ láy gợi hình ảnh rất cao như “ khúc khuỷu ”, “ thăm thẳm ”, “ heo hút ”, nhà thơ đã làm cho người đọc cảm nhận được cái hoang sơ, kinh hoàng của núi rừng Tây Bắc. Hình ảnh nhân hóa, ẩn dụ “ súng ngửi trời ” được dùng rất hồn nhiên và cũng rất táo bạo, vừa ngộ nghĩnh, vừa có chất tinh nghịch của người lính, cho ta thấy bên cạnh vạn vật thiên nhiên hiểm trở còn hiện lên hình ảnh người lính với tư thế oai phong lẫm liệt nơi núi rừng hoang vu. Câu thơ sử dụng nhiều thanh trắc đã tạo nên vẻ gân guốc, nhọc nhằn đã nhấn mạnh vấn đề được cảnh quang vạn vật thiên nhiên Tây Bắc thật cheo leo, hiểm trở. Đứng trên đỉnh dốc núi cao, họ nhìn xuống con đường hiểm trở vừa vượt qua và con đường gấp khúc sẽ đi xuống. Đường lên dốc và đường xuống dốc đều thăm thẳm, hun hút. Hình ảnh thơ thật đối xứng, câu thơ như một đường thẳng bị bẻ gập lại :
“ Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống ”
Điệp từ “ ngàn thước ” đã mở ra 1 ko gian nhìn từ trên xuống cũng như từ dưới lên thật hùng vĩ. Bên cạnh cái hiểm trở, hoang sơ ta cũng thấy được vẻ đẹp trữ tình nơi núi rừng :
“ Nhà ai Pha Luông mưa xa bờ ”
Xa xa, lẫn trong màn mưa núi sương rừng, bản làng mờ ảo, thấp thoáng trong thung lũng, lúc ẩn lúc hiện. Có những cơn mưa rừng chợt đến đã để lại bao giá rét cho người lính Tây Tiến. Nhưng dưới ngòi bút của Quang Dũng, nó trở nên lãng mạn, trữ tình hơn. Nhà thơ đã mưu trí, phát minh sáng tạo khi nói đến mưa rừng bằng cụm từ “ mưa xa bờ ”. Nó gợi lên 1 cái gì đó rất kì bí, hoang sơ giữa chốn núi rừng. Câu thơ thứ 8 với 7 thanh bằng như làm dịu đi vẻ kinh hoàng, hiểm trở của núi rừng và mở ra 1 bức tranh vạn vật thiên nhiên nơi núi rừng đầy lãng mạn. Những câu thơ Tây Tiến giàu chất tạo hình ngày hôm nay gợi nhớ những dòng thơ trong “ Chinh phụ ngâm khúc ”
“ Hình khe thế núi gần xa
Đứt thôi lại nổi, thấp đà lại cao
Sương đầu núi buổi chiều như kinh hoàng
Nước lòng khe nẻo suối còn sâu ”
8 câu thơ đầu của bài thơ Tây Tiến là nỗi nhớ về núi rừng Tây Bắc, về đồng đội Tây Tiến. Qua những cụ thể đặc tả về vạn vật thiên nhiên núi rừng Tây Bắc, nó đã trở thành 1 kí ức xa xôi trong tâm lý nhà thơ. Đó là 1 nỗi nhớ mãnh liệt cuả người lính Tây Tiến nói riêng và của những người lính nói chung .
Hình ảnh người lính Tây Tiến là một bức tượng đài đẹp tươi với tư thế hiên ngang, khí phách anh hùng và có cả những mê hồn, ước vọng lãng mạn, xinh xắn. Nhưng thơ Quang Dũng còn tả rất thực về những mất mát, quyết tử của đoàn binh Tây Tiến. Không thi vị hóa hiện thực ngòi bút thơ Quang Dũng dám nhìn thẳng vào những tổn thất tất yếu của con người trong cuộc cuộc chiến tranh quyết liệt. Hình ảnh người lính Tây Tiến có những phút giây căng thẳng mệt mỏi :
“ Anh bạn dãi dầu không bước nữa
Gục lên súng mũ bỏ quên đời”
Xem thêm: Công Thức Tính Thể Tích Khối Cầu Nhanh Và Chính Xác Nhất – VUIHOC
Chữ “ dãi dầu ” đã lột tả được hết sự quyết liệt của cuộc chiến đấu. Bao nhiêu sóng gió, nguy hiểm, gian nan phủ lên đầu người lính nên stress, dãi dầu là những phút giây đương nhiên. Người lính Tây Tiến không rũ bỏ, quay sống lưng lại với kháng chiến, phải chăng phút giây phó mặc, bất cần, đầy ngạo nghễ của người lính cũng là điều tất yếu đó sao. Các anh đã không bước tiếp được nữa trên con đường hành quân đầy gian nan. Có những người bạn của Quang Dũng gục lên súng ngủ. “ Ngục ” là một động từ miêu tả hành động rất nhanh, biểu lộ không còn sức chịu đựng được nữa. Các anh cố gượng dậy bước tiếp nhưng không còn sức. Câu thơ : “ gục lên súng mũ bỏ quên đời ” tả một giấc ngủ ngàn thu, cực tả những gian nan và quyết tử .
Cũng có người hiểu câu thơ này tả một giấc ngủ tranh thủ của người lính để lấy sức liên tục đường hành quân. Nhưng câu thơ dẫu viết theo nghĩa nào cũng đều nói về sự gian nan tột cùng. Nhưng nhiều người hiểu theo cách ở trên bởi nó tương thích với chất bi tráng của cuộc sống chiến binh Tây Tiến : chết rồi mà vẫn ngang tàng, khí phách. Ba chữ cuối : “ bỏ quên đời ” bộc lộ niềm tin, thái độ của người lính trước cái chết, xem như đó là điều hiển nhiên, nhẹ tựa lông hồng. Các anh lên đường, đến với núi rừng miền Tây và biết rằng : “ Cổ lai chinh chiến kỉ nhân hồi ” ( lâu nay chinh chiến mấy ai quay trở lại )
Nếu ở mấy câu đầu tác giả lan rộng ra vạn vật thiên nhiên miền Tây Bắc bát ngát qua không gian hùng vĩ, thơ mộng của những cơn mưa rừng với độ cao chạm đến cả mây trời của đỉnh núi Tây Bắc. Thì đến với hai câu thơ sau đây vạn vật thiên nhiên lại được tò mò theo chiều thời hạn với hai từ láy “ chiều chiều ” và “ đêm đêm ”
“ Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người ”
Người ta hay nói đến rừng thiêng nước độc, lam sơn chướng khí. Với rừng núi Tây Bắc, cứ mỗi buổi chiều tà lại nghe tiếng thác gầm thét đổ xuống từ trên cao và cứ mỗi đêm sâu lại nghe tiếng cọp gầm. Âm thanh nào cũng ghê rợn. Quang Dũng bằng tài thẩm âm của mình đã cụ thể hóa và làm sôi động hóa những nhận xét của người đời. Vậy chỉ với hai câu thơ, Quang Dũng đã phát huy tối đa trí tưởng tượng để cực tả vẻ hoang sơ, hùng vĩ của núi rừng, miền đất ấy còn chứa nhiều điều hoang sơ và huyền bí của miền rừng núi Tây Bắc. Những gian truân vẫn rình rập đâu đó, những nét kinh hoàng kinh khủng mà đoàn binh Tây Tiến đã một thời vượt qua .
“ Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi ”
Chiến binh Tây Tiến hào hùng mà cũng rất đỗi hào hoa, rất nhạy cảm trước vẻ đẹp vạn vật thiên nhiên và sự đằm thắm tình người. Hai câu thơ không có cảnh vạn vật thiên nhiên miền Tây, chỉ có cảnh hoạt động và sinh hoạt đời sống thường ngày. Sau những câu thơ rất kinh hoàng và gân guốc là một xúc cảm thơ đằm thắm, thiết tha. Câu cảm thán gợi nỗi bâng khuâng khi hồi tưởng lại những kỉ niệm ấm cúng : lúc đoàn binh dừng lại sau một đoạn đường hành quân khó khăn vất vả, lều trại được dựng lên ở một bản làng, một nhà bếp lửa ánh đỏ hồng, một nồi xôi hương bay ngào ngạt, khói nhà bếp khói rơm bay lên hòa quyện vào khói lam chiều. Đồng đội lại quây quần bên nhau, quên đi bao khó khăn vất vả, khó khăn. Chiến tranh lùi lại vào một góc khuất nào đó nhường chỗ cho một cảnh hoạt động và sinh hoạt vui tươi .
Ở đoạn hai, vạn vật thiên nhiên và con người Tây Bắc lại được mở ra với một vẻ đẹp mới, khác với đoạn đầu. Anh hùng trong chiến đấu nhưng người lính Tây Tiến cũng mê hồn, lãng mạn trong đêm hội :
“ Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa
Kìa em xiêm áo tự khi nào
Khèn lên man điệu nàng e ấp
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ
Người đi Châu Mộc chiều sương ấy
Có thấy hồn lau nẻo bến bờ
Có nhớ dáng người trên độc mộc
Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa ”
Những câu thơ đầy ánh sáng và âm thanh, có thơ và có nhạc, trái chiều trọn vẹn với những con đường hành quân gian lao, nguy khốn, với những thiếu thốn, nhọc nhằn … Điệu nhạc hồn thơ như thăng hoa cho tâm hồn người chiến sỹ cất cánh, hòa nhịp vào những điệu khèn, câu hát mê hồn. Không gian Tây Bắc chơi vơi trong một miền tâm thức, với dáng người trên độc mộc, với dòng nước lũ hoa đong đưa, khắc sâu, ghi tạc trong tâm hồn người chiến sỹ. Những câu hỏi tu từ dịu nhẹ, bâng khuâng làm khoảng trống núi rừng thêm chơi vơi, bảng lảng trong sương, trong khói. Ngòi bút tả thực của Quang Dũng đến đây trở nên mềm mại và mượt mà và uyển chuyển, tiềm ẩn cái tình sâu lắng, thiết tha .
Quang Dũng cũng không chỉ khắc tạc hình ảnh của những người lính với một đời sống tình cảm rất là phong phú và đa dạng, những tình cảm lớn lao là tình quân dân. Quang Dũng đã đặc biệt quan trọng chăm sóc tới sáng tạo độc đáo dựng tượng đài người lính Tây Tiến trong tác phẩm của mình. Nhà thơ đã sử dụng mạng lưới hệ thống ngôn từ giàu hình ảnh, hàng loạt những thủ pháp như tương phản, nhân hoá, tăng cấp ý nghĩa để tạo ấn tượng mạnh, để khắc tạc một cách thâm thúy vào tâm lý người đọc hình ảnh những người con anh hùng của quốc gia, của dân tộc bản địa. Đó là bức tượng đài sừng sững giữa núi cao sông sâu, giữa một không gian hùng vĩ như tất cả chúng ta đã thấy trong những câu thơ :
“ Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ TP.HN dáng kiều thơm
Rải rác bên cương mồ viễn xứ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành ”
Nếu như ở những đoạn thơ trước đó người lính mới chỉ hiện ra trong : ” Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi ” hay trong khung cảnh rất là lãng mạn trong đêm liên hoan, đêm lửa trại thắm tình những nước thì ở đây là hình ảnh đoàn binh không mọc tóc da xanh như lá rừng. Cảm hứng chân thực của Quang Dũng đã không tránh mặt việc diễn đạt đời sống gian nan mà người lính phải chịu đựng. Những cơn sốt rét rừng làm tóc họ không hề mọc. Cũng vì sốt rét rừng mà da họ xanh như lá cây ( chứ không phải họ xanh màu lá nguỵ trang ), vẻ bên ngoài có vẻ như rất tiều tuỵ. Nhưng quốc tế niềm tin của người lính lại cho thấy họ chính là những người chiến binh anh hùng, họ còn tiềm ẩn cả một sức mạnh áp đảo quân địch. Cái giỏi của Quang Dũng là diễn đạt người lính với những nét khắc khổ tiều tuỵ nhưng vẫn gợi ra âm hưởng rất hào hùng của đời sống. Bởi vì câu thơ :
“ Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc ”
Với những thanh trắc rơi vào trọng âm đầu của câu thơ như “ tiến ”, “ mọc tóc ” đã làm âm hưởng của câu thơ vút lên. Chẳng những thế, họ còn là cả một đoàn binh. Hai chữ “ đoàn binh ” – âm Hán Việt đã gợi ra một khí thế rất là nghiêm trang, hùng dũng. Thủ pháp tương phản mà Quang Dũng sử dụng ở câu thơ “ Quân xanh màu lá dữ oai hùm ” không chỉ làm điển hình nổi bật lên sức mạnh niềm tin của người lính mà còn thấm sâu sắc tố văn hoá của dân tộc bản địa. Ở đây, nhà thơ muốn nói tới sức mạnh bách chiến bách thắng bằng một hình ảnh quen thuộc trong thơ văn xưa. Phạm Ngũ Lão cũng ca tụng người anh hùng vệ quốc trong câu thơ : “ Hoành sóc giang san cáp kỷ thu – Tam quan kỳ hổ khí thôn ngưu ”. Và ngay cả Hồ Chí Minh trong “ Đăng sơn ” cũng viết : “ Nghĩa binh tráng khí thôn ngưu đẩu – Thể diện sài long xâm lược quân “
Có thể nói Quang Dũng đã sử dụng một mô-típ mang đậm sắc tố phương Đông để câu thơ mang âm vang của lịch sử vẻ vang, hình tượng người lính cách mạng gắn liền với sức mạnh truyền thống lịch sử của Dân tộc. Đọc câu thơ : “ Quân xanh màu lá dữ oai hùm ” ta như nghe thấy âm hưởng của một hào khí ngút trời Đông Á .
Người lính Tây Tiến can đảm và mạnh mẽ, rắn rỏi trong chiến đấu, nhưng cũng rất là lãng mạn, mê hồn trong những khoảng thời gian ngắn thơ mộng. Ở đây, có sự phối hợp thuần thục giữa tư chất của một anh hùng và phong thái của một tri thức lãng mạn. Hình tượng người lính Tây Tiến bỗng trở nên rất đẹp khi Quang Dũng bổ trợ vào bức tượng đài này chất hào hoa, lãng mạn trong tâm hồn họ :
“ Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ TP.HN dáng kiều thơm ”
Bao nhiêu yêu thương, nhớ mong, mộng ước của họ được gửi gắm, dồn tụ ở hình ảnh “ mắt trừng ”. Hình ảnh ấy không chỉ gợi một nỗi niềm đau đáu khôn nguôi mà còn chất chứa bao khắc khoải, mong đợi. Bên giới và Thành Phố Hà Nội hoa lệ có một khoảng cách rất xa xôi, người lính Tây Tiến muốn trải qua những mộng đẹp, những khát vọng diệt thù để làm cầu nối thu gắn khoảng trống, kéo hẹp khoảng cách. “ Dáng kiều thơm ” và một TP.HN phồn hoa xa xôi chính là nguyên do của nỗi niềm mong nhớ ấy. Đó không phải là một bóng hình nào đơn cử nào, cũng không chỉ bó hẹp trong một tình yêu đôi lứa, niềm nhớ thương dâng trào của người lính cao hơn là một vẻ đẹp tấm lòng luôn hướng về Tổ quốc, hướng về Thủ đô. Người lính dẫu ở nơi biên cương hay viễn xứ xa xôi mà lòng khi nào cũng hướng về TP. Hà Nội. Người lính Tây Tiến dẫu “ mắt trừng gửi mộng qua biên giới ” mà niềm thương nỗi nhớ vẫn hướng về một “ dáng kiều thơm ”. Đã một thời, với cái nhìn ấu trĩ, người ta phê phán thói tiểu tư sản, thực ra nhờ vẻ đẹp ấy của tâm hồn mà người lính có sức mạnh vượt qua mọi khó khăn, người lính trở thành một hình tượng cho vẻ đẹp của con người Nước Ta. Quang Dũng đã tạo nên một tương phản rất là rực rỡ – những con người chiến đấu kiên cường với ý chí sắt thép cũng chính là con người có một đời sống tâm hồn phong phú và đa dạng. Người lính Tây Tiến không chỉ biết cầm súng cầm gươm theo tiếng gọi của giang sơn mà còn rất hào hoa, giữa bao nhiêu gian nan, thiếu thốn trái tim họ vẫn rung động trong một nỗi nhớ về một dáng kiều thơm, nhớ về vẻ đẹp của Thành Phố Hà Nội – Thăng Long xưa. Ta bỗng nhớ đến câu thơ của Huỳnh Văn Nghệ : “ Từ thuở mang gươm đi mở nước – Nghìn năm thương nhớ đất Thăng Long ”
Nếu như ở 4 câu thơ trên, người lính Tây Tiến hiện ra trong hình ảnh một đoàn binh với những bước chân Tây Tiến vang dội khí thế hào hùng và một quốc tế tâm hồn rất là lãng mạn thì ở đây bức tượng đài người lính Tây Tiến được khắc tạc bằng những đường nét điển hình nổi bật về sự quyết tử của họ. Quang Dũng đã miêu tả một cách chân thực sự quyết tử của người lính bằng cảm hứng lãng mạn, hình tượng vì vậy chẳng những không rơi vào bi lụy mà còn có sức bay bổng .
“ Rải rác biên cương mồ viễn xứ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành ”
Ngay chính trong cái chết, người lính Tây Tiến vẫn biểu lộ, khẳng định chắc chắn được khí phách anh hùng, tư thế ngạo nghễ của mình. Người ta hoàn toàn có thể rùng mình ghê sợ trước cái lạnh lẽo, hoang vu của những “ mồ viễn xứ ” nhưng không khỏi tự hào, tự tôn trước sự hi sinh quật cường anh hùng của đoàn binh. Những từ Hán Việt “ biên cương, mặt trận, viễn xứ, độc hành ” được sử dụng sang trọng và quý phái giống như những nén tâm hương trước họ. Ngày xưa, nhà vua vẫn thường ban tặng áo bào cho những tráng sĩ thắng trận trở lại, nhưng ở thời của người lính Tây Tiến thì làm gì có chiếc áo bào nào. Vậy mà Quang Dũng vẫn gọi những manh áo lính với một cách tự tôn là “ áo bào ”. Những người trong cuộc kể lại rằng ngày ấy lúc đầu có quan tài và bài niệm nhưng sau đó lính Tây Tiến hi sinh nhiều, người bản xứ đã cho những mảnh chiếu cuốn thân, nhưng rồi chiếu cũng hết, họ đã mặc nguyên những chiếc áo lính để trở về với đất mẹ. Quang Dũng muốn tránh đi thực sự đau lòng nên đã gọi đó là chiếc áo bào. Đó là một cách nói sang trọng và quý phái, an ủi người ra đi và cũng đỡ tủi lòng người tiễn đưa. Cụm từ “ anh về đất ” nói về cái chết nhưng lại bất tử hoá người lính, nói về cái bi thương nhưng lại bằng hình ảnh trang trọng. Với hai lần Open trong bài thơ, sông Mã đã luôn gắn liền và dõi theo con đường hành quân, đấu tranh khó khăn của đoàn binh. Sự ra đi của người lính Tây Tiến là một hiện thực tất yếu của cuộc chiến tranh và vạn vật thiên nhiên hòa cùng nỗi đau với con người. Sông Mã gào thét, vang vọng lên “ khúc độc hành ” giống như một khúc tráng ca tiễn đưa người anh hùng về với đất mẹ. Sự hi sinh ấy được đặt giữa đất trời, vạn vật thiên nhiên, có đất mẹ dang tay đón đợi, có dòng sông Mã anh hùng dạo lên khúc tráng ca, đó là sự hi sinh cao đẹp, cao quý nhất .
Qua bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng, hình ảnh người lính hiện lên chân thực, lãng mạn, đa tình, đa cảm đồng thời cũng rất hào hùng. Với nhiều từ ngữ mang sắc thái cổ xưa, sang chảnh tác giả tạo được không khí thiêng liêng, làm cho cái chết bi tráng của người lính vang động cả vạn vật thiên nhiên. Âm hưởng bốn câu thơ cuối làm cho hơi thơ cứ vọng dài thăm thẳm không dứt, hòa với bước đường của người chiến sỹ tình nguyện lên đường vì quốc gia .
“ Tây Tiến người đi không hẹn ước
Đường lên thăm thẳm một li biệt
Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy
Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi ”
Hơn năm mươi năm qua, bài thơ Tây Tiến vẫn còn sức điệu đàng với người đọc ngày hôm nay, gợi về những năm tháng không thể nào quên trong quy trình tiến độ kháng chiến chống Pháp. Bằng bút pháp vừa hiện thực vừa lãng mạn, Quang Dũng diễn đạt tài tình nỗi gian nan trên những con đường hành quân của quân đoàn Tây Tiến, dựng lên được hình tượng vô cùng đẹp tươi về người lính với hào khí ngất trời trong chiến đấu và nét hào hoa, lãng mạn trong tâm hồn. Bức tượng đài người lính Tây Tiến được khắc tạc bằng cả tình yêu của Quang Dũng so với những người đồng đội, so với quốc gia của mình .
Bài văn mẫu Phân tích Tây Tiến – Mẫu 2
Quang Dũng là một hồn thơ chiến sỹ thời máu lửa oai hùng !
” Tây Tiến ” là bài thơ của người lính nói về người lính – anh Vệ quốc quân thời 9 năm kháng chiến chống Pháp. Quang Dũng vừa cầm súng đánh giặc vừa làm thơ nên thơ ông rất chân thực và hào sảng, dư ba. Bài thơ được Quang Dũng viết vào năm 1948, khi cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc bản địa bước sang năm thứ ba, chặng đường kháng chiến còn đầy thử thách gian lao .
” Tây Tiến ” nói lên nỗi nhớ và niềm tự hào của Quang Dũng về đồng đội thân yêu, cùng vào sinh ra tử một thời trận mạc .
Mở đầu bài thơ là một tiếng gọi làm nao lòng người. Nỗi nhớ thương, nỗi nhớ như nén chặt, bỗng trào dâng :
” Sông Mã xa rồi, Tây Tiến ơi !
Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi ” .
Từ ” ơi ” bắt vần với từ láy ” chơi vơi ” làm cho âm điệu câu thơ trở nên tha thiết sâu lắng, bồi hồi. Hai chữ ” nhớ ” như hai điểm nhấn gợi tả nỗi nhớ ” chơi vơi ” cháy bỏng khôn nguôi. Từ Phù Lưu Chanh ông nhớ dòng sông Mã, nhớ núi rừng miền Tây, nhớ đoàn binh Tây Tiến – một đơn vị chức năng bộ đội đã hoạt động giải trí tại vùng rừng núi miền Tây Thanh Hóa, Hòa Bình, Sơn La – biên giới Việt Lào trong những năm đầu kháng chiến. Bao kỉ niệm đẹp một thời chinh chiến bỗng sống dậy. Những tên bản, tên mường của rừng xưa núi cũ yêu thương hiện về, bỗng trở nên thân thiện thân thương, làm xao xuyến hồn người chiến sỹ :
” Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi .
Mường Lát hoa về trong đêm hơi ” .
Những Sài Khao, Mường Lát những địa điểm vời vợi nghìn trùng từng in dấu chân đoàn chiến binh Tây Tiến. Trong ” sương lấp “, trong ” đêm hơi ” mịt mù, lạnh lẽo, đoàn dũng sĩ đã phải vượt qua những nẻo đường hành quân vô cùng khó khăn. Ngày nối ngày, đêm nối đêm, trải qua bao dãi dầu, ” đoàn quân mỏi ” giữa cái biển sương mù của núi rừng miền Tây ; ” đoàn quân mỏi ” tưởng như bị ” lấp ” đi, bị trĩu xuống trong stress, gian nan, nhưng thật giật mình, bỗng Open ” hoa về trong đêm hơi “. Cái mỏi mệt, cái khó khăn như đã tiêu tan. Sau thanh bằng liên tục miêu tả cái nhẹ nhàng, cái lâng lâng trong tâm hồn người lính trẻ đi tới đích sau những chặng đường dài hành quân đầy thử thách : ” Mường Lát hoa về trong đêm hơi ” .
Cuộc chiến đấu diễn ra ác liệt giữa núi rừng miền Tây. Những đèo dốc ” khúc khuỷu “, ” thăm thẳm ” chưa từng in dấu chân người ! Những ” cồn mây heo hút “. Những tầm cao của núi, những chiều sâu của lũng, của suối thử thách chí can trường như chặn bước tiến của đoàn quân :
” Dốc lên khúc khuỷu, dốc thăm thẳm ,
Heo hút cồn mây súng ngửi trời .
Ngàn thước lên cao ngàn thước xuống
Nhà ai Pha Luông mưa xa bờ ” .
Các từ láy : ” thăm thẳm “, ” khúc khuỷu “, ” heo hút ” được lựa chọn và sử dụng như những nét khắc, nét vẽ có giá trị tạo hình rực rỡ, làm hiện lên những dốc, những cồn mây mà nhà thơ và đồng đội phải vượt qua trong những tháng ngày : ” áo vải chân không đi lùng giặc đánh ” ( Hồng Nguyên ). ” Súng ngửi trời ” là một hình ảnh nhân hóa phản ánh cái ngộ nghĩnh, hồn nhiên tươi tắn và yêu đời của người lính trẻ. Có câu thơ gồm 2 vế tiểu đối, bản lĩnh kiên cường của người chiến sỹ Tây Tiến được đo bằng : ” Ngàn thước lên cao / / Ngàn thước xuống “. Núi tiếp núi, đèo nối đèo, hết lên cao, lại xuống thấp, đoàn quân đi trong mù sương, trong màn mưa rừng. Từ những đỉnh điểm ” ngàn thước “, những chiến binh dõi tầm mắt nhìn xa. Những bản mường, những nhà sàn thấp thoáng ẩn hiện. Câu thơ thất ngôn, toàn thanh bằng gợi tả cảm hứng vui tươi, lâng lâng thanh thản dâng lên trong tâm hồn người lính trẻ rất sáng sủa yêu đời khi dõi nhìn về xa qua màn mưa rừng : ” Nha ai Pha Luông mưa xa bờ ” .
Những gì đã xảy ra trên những nẻo đường trường chinh lửa máu và gian nan ấy ? Âm điệu câu thơ bỗng trĩu xuống, nao nao :
” Anh bạn dãi dầu không bước nữa .
Gục lên súng mũ bỏ quên đời ! ” .
Hai tiếng ” anh bạn ” cất lên như một tiếng khóc thầm. Trong gian nan ” dãi dầu “, trong những ngày dài hành quân và chiến đấu, có bao đồng đội thân yêu đã ” không bước nữa ” ,. vĩnh biệt đoàn binh, ” bỏ quên đời “, bỏ quên chiến sỹ bè bạn, nằm lại vĩnh viễn nơi chân đèo, góc núi. Bốn chữ ” gục lên súng mũ ” biểu lộ một sự hi sinh vô cùng bi tráng : ngã xuống, gục xuống trên đường hành quân giữa trận đánh khi súng còn cầm trên tay, mũ còn đội trên đầu. Mặc dù Quang Dũng đã thay thế sửa chữa từ ” chết “, từ ” hi sinh ” bằng cụm từ ” không bước nữa “, ” gục lên ” …, ” bỏ quên đời ! “, nhưng vẫn trào lên nỗi xót xa, thương tiếc. Sự thật cuộc chiến tranh lâu nay vẫn thế ! Có điều là vần thơ của Quang Dũng tuy nói đến cái chết của người lính nhưng không gợi ra bi lụy, thảm thương trái lại, trong sự tiếc thương có niềm tự hào chứng minh và khẳng định : Vì độc lập, tự do mà có biết bao chiến sỹ anh hùng đã ngã xuống trên những mặt trận, trong tư thế lẫm liệt ” gục lên súng mũ … ” như vậy !
Video bài giảng: Tây Tiến
Cảnh tượng mặt trận đâu chỉ có đèo cao, cồn mây, dốc thẳm, đâu chỉ có mưa ngàn, muỗi rừng vắt núi, mà còn có biết bao thử thách của rừng thiêng tự ngàn đời mang cái vẻ hoang sơ và bí hiểm, hùng vĩ và oai nghiêm. Chiều nối chiều, đêm tiếp đêm, chiến khu vang động tiếng ” gầm thét ” của thác. Trên một khoảng trống bát ngát của chốn đại ngàn, từ Pha Luông đến Mường Hịch hoang vu, cái chết đang rình rập rình rập đe dọa. Chốn rừng thiêng ẩn dấu nhiều bí hiểm ” oai linh “, được nhân hóa như tăng thêm phần kinh hoàng. Thác thì ” gầm thét “, cọp thì ” trêu người ” như để thử thách chí can trường những chiến binh Tây Tiến :
” Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người ” .
Vượt lên gian nan, hi sinh, hành trang người lính đầy ắp những kỉ niệm đẹp của tình quân dân. Quên sao được ” cơm lên khói “, mùi vị đậm đà của ” mùa em thơm nếp xôi “. Trong cái mùi vị đậm đà của bát cơm tỏa khói, của hương nếp xôi còn quyện theo bao tình sâu nghĩa nặng của bà con dân bản Mai Châu, của ” mùa em “. Hai tiếng ” nhớ ôi ” gợi lên nhiều bâng khuâng, vương vấn, thấm thía và ngọt ngào :
” Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi ”
Phần thứ hai bài ” Tây Tiến ” gồm có 8 câu nói về ” hội đuốc hoa ” và những chiều sương cao nguyên Châu Mộc. Giọng thơ man mác, bâng khuâng. Nhà thơ tự hỏi mình ” có thấy ” và ” có nhớ “. Chất tài tử, tài hoa và lãng mạn của những chàng lính chiến được nói đến thật hay trong đêm ” hội đuốc hoa “. Chữ ” kìa ” là đại từ để trở từ xa, gợi nhiều kinh ngạc, tình tứ. Trong ánh lửa đuốc bập bùng, sự Open những cô gái Mường, cô gái Thái miền Tây Bắc, những cô gái phù-xao Lào trong bộ xiêm áo dân tộc bản địa bùng cháy rực rỡ đem đến cho những người lính trẻ đoàn binh Tây Tiến bao niềm vui, tình quân dân thắm thiết. Có tiếng khèn ” man điệu ” của núi rừng, có khúc nhạc du dương ” xây hồn thơ “. Có dáng điệu duyên dáng ” e ấp ” của ” nàng “, của những ” bông hoa rừng ” đang múa, đang múa lăm – vông :
” Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa ,
Kìa em xiêm áo tự khi nào ,
Khèn lên man điệu nàng e ấp ,
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ ” .
Chữ ” bừng ” là một nét vẽ có thần. ” Bừng ” là sáng bừng lên, cháy rực lên từ những ngọn đuốc trong đêm ” hội đuốc hoa “. Cũng có nghĩa là tưng bừng rộn ràng qua tiếng khèn ” man điệu “, qua giọng hát tình tứ, mê say của bài dân ca Thái, dân ca Lào .
Nhớ Tây Tiến là nhớ đến những chiều sương cao nguyên, nhớ đến những con thuyền độc mộc, nhớ đến ” hồn lau nẻo bến bờ “. Nhớ nhiều, nhớ mãi ” dáng người trên độc mộc “, nhớ không khi nào quên hình ảnh nên thơ ” Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa “. Nếu không sống can đảm và mạnh mẽ, sống hết mình của đời người lính trẻ một thời trận mạc nguy hiểm thì không thể nào viết được những vần thơ mang hương sắc núi rừng lạ lẫm, tươi đẹp và thơ mộng như vậy. Âm điệu đoạn thơ trầm bổng lâng lâng như đang ru hồn ta vào cõi mộng. Chất nhạc, chất thơ họa toát lên từ vần thơ, cho thấy tính thẩm mĩ độc lạ của ngòi bút thơ Quang Dũng, đồng thời khắc họa vẻ đẹp tâm hồn những chiến sỹ Tây Tiến : trong khó khăn và thử thách, trong khó khăn và chết chóc, học vẫn sáng sủa và yêu đời, hồn nhiên và mơ mộng .
Đây là một trong những đoạn thơ hay nhất trong bài ” Tây Tiến ” đã biểu lộ sự cảm nhận và diễn đạt tinh xảo, tài hoa vẻ đẹp vạn vật thiên nhiên và tình người, đồng thời lại rất mực hồn nhiên từng làm mê say người đọc :
” Người đi Châu mộc chiều sương ấy ,
Có thấy hồn lau nẻo bến bờ ,
Có nhớ dáng người trên độc mộc ,
Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa ” .
Phần thứ ba, Quang Dũng đã dựng lên một tượng đài hùng vĩ, bi tráng về đoàn binh Tây Tiến. Đoàn quân luồng rừng đi trong biển sương mù, trong những cồn mây trong màn mưa, vượt qua bao nhiêu núi cao, đèo cao, dốc thẳm, ” áo vải chân không đi lùng giặc đánh “, bỗng giật mình Open :
” Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc ,
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ TP.HN dáng kiều thơm ” .
Đoạn thơ ghi lại một cách chân thực, hào hùng cái quyết liệt kinh hoàng của cuộc chiến tranh, của một dân tộc bản địa quật khởi đứng lên dùng giáo mác, gậy tầm vông chống lại sắt thép quân địch. Hình tượng thơ được đặt trong thế tương phản trái chiều để khẳng định chí khí hiên ngang, anh hùng, những tâm hồn với bao mộng mơ tuyệt đẹp. ” Đoàn binh không mọc tóc “, ” quân xanh màu lá “, có vẻ như tiều tụy, ốm đau vì bệnh sốt rét rừng, nhưng tư thế vô cùng oai phong lẫm liệt : ” dữ oai hùm “. Cũng là một cách nói truyền thống lịch sử trong thơ ca dân tộc bản địa ngợi ca sức mạnh Nước Ta : ” Tam quân tỳ hổ khí thôn Ngưu ” ( Phạm Ngũ Lão ), ” Tỳ hổ ba quân – Giáo gươm sáng chói ” ( Trương Hán Siêu ), ” Sĩ tốt kén tay tì hổ – Bề tôi chọn kẻ vuốt nanh ” ( Nguyễn Trãi ). Và những năm đầu kháng chiến chống Pháp, anh bộ đội Cụ Hồ mang sức mạnh Nước Ta từ nghìn xưa ra trận với chí khí lẫm liệt, nếm trải biết bao cay đắng ngọt bùi, bao thiếu thốn gian nan, từng đánh những trận đánh đẫm máu giữa rừng sâu. Quang Dũng đã thừa kế một cách phát minh sáng tạo thơ ca cổ xưa dân tộc bản địa để viết nên những vần thơ như vậy !
Đoàn binh Tây Tiến phần đông cán bộ và chiến sỹ là người trẻ tuổi, học viên, sinh viên của 36 phố phường, nơi ngàn năm văn vật. Là ” Những chàng trai chưa trắng nợ anh hùng … ” ra đi đánh giặc với bao ” mộng ” và ” mơ ” tuyệt đẹp :
” Mắt trừng gửi mộng qua biên giới ,
Đêm mơ Thành Phố Hà Nội dáng kiều thơm ” .
Mộng chiến công. Mộng đánh tan đồn giặc, cướp súng giặc giết giặc. ” Mắt trừng ” gợi tả tư thế chiến đấu lẫm liệt vô song khi đánh giáp lá cà, khi tung hoành trong đồn giặc ! Đồng thời trong hành trang và trong tâm hồn những người lính trẻ còn mang theo bao giấc mơ tuyệt vời. Nhớ về phố cũ trường xưa, mơ về một tà áo đẹp, một ” dáng kiều thơm “, nơi Thành Phố Hà Nội thân yêu .
Câu thơ ” Đêm mơ TP.HN dáng kiều thơm ” bộc lộ chất tài tử, hào hoa của người lính Tây Tiến. Còn người chiến sỹ trong bài ” Đồng Chí ” của Chính Hữu, thì nỗi nhớ hướng về ruộng nương, về ” gian nhà không mặc kệ gió lung lay “, về giếng nước gốc đa .. Nỗi nhớ của anh Vệ quốc quân trong bài thơ ” Nhớ ” của Hồng Nguyên là cả một mối tình quê giàn trải, đằm thắm, sâu nặng, thiết tha :
… ” Ba năm rồi gửi lại quê nhà ,
Mái lều gianh ,
Tiếng mõ đêm trường ,
Luống cày đất đỏ ,
Ít nhiều người vợ trẻ
Mòn chân bên cối gạo canh khuya ” …
Qua đó, ta thấy nỗi nhớ, cái mộng mơ của người lính thời trận mạc là nông dân, hay tiểu tư sản thành thị đều đẹp và đáng yêu vì nỗi nhớ, cái mộng mơ ấy đều biểu lộ một tình yêu quê nhà thắm thiết. Nếu có ai đó cho rằng câu thơ của Quang Dũng mang theo cái mộng rớt, buồn rớt, cái đuôi tiểu tư sản thì mới thật buồn thay. Thời gian và fan hâm mộ hơn nửa thế kỉ qua đã chứng minh và khẳng định cái hay riêng của thơ Quang Dũng vì nó góp thêm phần làm đa dạng chủng loại thêm chân dung ” anh bộ đội Cụ Hồ ” trong kháng chiến chống Pháp .
Cái giá của độc lập, tự do được đo bằng tầm vóc lớn lao và khí phách của dân tộc bản địa, được ghi nhận bằng xương máu của nhân dân, mà trước hết là xương máu của hàng ngàn, hàng vạn người lính trên mặt trận. Cái ý tưởng sáng tạo cao đẹp : ” Tổ quốc hay là chết ” đã được Quang Dũng bộc lộ bằng những vần thơ bi tráng lay động lòng người :
” Rải rác biên cương mồ viễn xứ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh .
Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành ” .
Có biết bao đồng đội thân yêu của nhà thơ đã ngã xuống trong lửa đạn. Với ” áo bào thay chiếu ” rất bình dị, chẳng có ” da ngựa bọc thây ” như những tráng sĩ thời xưa, những anh đã thanh thản ” về đất “, vĩnh viễn nằm trong lòng mẹ – Tổ quốc thân yêu. Các anh đã ” quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh “. Hai chữ ” về đất ” rất phát minh sáng tạo. Tiếng thác sông Mã ” gầm lên ” vang vọng giữa núi rừng như dội lên trầm hùng trong lòng đồng đội. Nó như tiếng kèn trong bài ” Chiêu hồn liệt sĩ “, như loạt đại bác nổ xé trời giữa núi rừng chiến khu, mang sắc thái của một lời thề cao quý, thiêng liêng. Đặt cái chết của những anh hùng vô danh giữa một khoảng trống to lớn, giữa một vạn vật thiên nhiên bát ngát hùng vĩ, câu thơ ” rải rác biên cương mồ viễn xứ ” đã làm cho nỗi đau mất mát hi sinh càng thêm mênh mang, càng được nâng lên tầm lẫm liệt, bi tráng. Cao cả hơn nữa là lí tưởng chiến đấu vì độc lập, tự do của Tổ quốc được khẳng định chắc chắn như một lời thề, một niềm tin mãnh liệt : ” Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh ” .
” Vóc nhà thơ đứng ngang tầm chiến lũy ” ( Chế Lan Viên ). Những câu thơ trên đây của Quang Dũng thực sự ngang tầm vóc với những chiến sỹ Tây Tiến, với những đồng đội đã bỏ mình vì Tổ quốc, đã oanh liệt hi sinh giữa núi rừng biên cương Việt – Lào. Quang Dũng đã miêu tả và ngợi ca người lính Tây Tiến mang chí khí những anh hùng vô danh, những anh hùng thời đại, ra trận với ” tình sông núi “, với quyết tâm ” Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh “. Họ đã đi tiếp con đường tổ tiên, ông cha, đã đem máu xương ra giữ vững sơn hà xã tắc. Họ đã sống bình dị, yêu đời, biết mơ ước khát khao, rất hồn nhiên sáng sủa. Họ đã sống can đảm, chết vẻ vang, sẵn sàng chuẩn bị đem xương máu và cả ” đời xanh ” hiến dâng cho nhân dân và quốc gia. Nhà thơ đã làm rung lên niềm thương tiếc, tự hào !
Sau này trong bài thơ ” Sông Lào ” cũng nói về những ” nấm mồ viễn xứ ” của những người con xuất sắc ưu tú khắp mọi miền quê, Chế Lan Viên xúc động, nghẹn ngào :
… ” Tôi qua những con sông Lào đâu chỉ uống vào thơ
Gặp nghìn nấm mộ
Và trăm bản Lào bom Mĩ đốt ra tro !
Ngủ lại Xê-băng-hiên chàng trai nhỏ đất sông Hồng
Ngủ lại Xê-băng-phai là chàng Phú Thọ
Bóng khộp, bóng bằng lăng che mình thay bóng cọ .
Chàng trai Nghĩa Bình ngủ ở Sê – kông
Nén hương thơm lẫn với hương rừng
Những cô gái Lào đến thăm phần mộ
Các anh chưa từng cầm tay và múa lăm – vông … ”
Đúng là ” Có cái chết hóa thành bất tử ” ( Tố Hữu ). Nhiều nhà thơ Nước Ta, trong đó có Quang Dũng đã viết nên những bài ca nói lên ý chí chiến đấu quả cảm và sự hi sinh oanh liệt của người chiến sỹ Vệ quốc trong thời đại Hồ Chí Minh !
Khổ cuối bài thơ, âm điệu trở nên tha thiết sâu lắng, bồi hồi. Vẫn là tiếng lòng rung lên theo hoài niệm. Biết bao thương nhớ khôn nguôi :
” Tây Tiến người đi không hẹn ước
Đường lên thăm thẳm một li biệt
Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy
Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi ” .
Mùa xuân ấy, khi “Tiếng kèn kháng chiến vang dậy non sông” (Hồ Chí Minh), đoàn binh Tây Tiến xuất quân. Họ đã tiến ra sa trường với lời hẹn ước: “Nhất khứ bất phục hoàn”. Đó là lời thề, là quyết tâm của cả một thế hệ “Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh”. Các anh đã giã biệt quê hương. Những ai còn ai mất sau những tháng ngày đầy máu lửa? Bạn bè, đồng đội thân yêu, những ai đó “Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi”. Nhưng quê hương vẫn đời đời ôm ấp bóng hình anh – người chiến sĩ trong binh đoàn Tây Tiến. Bài thơ đã khép lại mà âm điệu của nó vẫn bồi hồi vang vọng trong tâm hồn ta.
Xem thêm: Công Thức Tính Thể Tích Khối Cầu Nhanh Và Chính Xác Nhất – VUIHOC
Có những bài thơ một thời nhưng cũng có một số ít bài thơ mãi mãi. Thơ hay không có tuổi cũng như mùa xuân không ngày tháng. Đó là ” Đèo Cả ” của Hữu Loan, là ” Nhớ ” của Hồng Nguyên, ” Đồng chí ” của Chính Hữu, ” Tây Tiến ” của Quang Dũng, và nhiều tác phẩm của những nhà văn, nhà thơ trong cuộc kháng chiến chống Mĩ .
” Tây Tiến ” là một trong những bài thơ hay nhất viết về người chiến sỹ cầm súng bảo vệ Tổ quốc, tiêu biểu vượt trội cho thơ ca Nước Ta thời kháng chiến chống Pháp. Với bút pháp lãng mạn, với cốt cách tài hoa, phong độ hào hùng của nhà thơ – chiến sỹ, Quang Dũng đã chạm khắc vào thời hạn, vào thơ ca và lòng người hình ảnh người chiến sỹ vô danh Thăng Long – Thành Phố Hà Nội, của dân tộc bản địa Nước Ta anh hùng. Trước linh hồn người liệt sĩ, ta thắp lên nén tâm hương, nghiêng mình với tình cảm biết ơn và kính phục nhà thơ cùng những chiến sỹ vinh quang trong đoàn binh Tây Tiến .
Source: https://thcsbevandan.edu.vn
Category : Phương pháp học tập