Phân tích hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng trong Chiếc thuyền ngoài xa (dàn ý – 13 mẫu)

Phân tích hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng trong Chiếc thuyền ngoài xa (dàn ý – 13 mẫu)

Bài văn Phân tích hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng trong Chiếc thuyền ngoài xa gồm dàn ý phân tích chi tiết cụ thể, sơ đồ tư duy và 5 bài văn phân tích mẫu hay nhất, ngắn gọn được tổng hợp và tinh lọc từ những bài văn hay đạt điểm trên cao của học viên lớp 12. Hi vọng với 5 bài phân tích hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng trong Chiếc thuyền ngoài xa này những bạn sẽ thương mến và viết văn hay hơn .

Đề bài: Phân tích hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng trong truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa.

Bài giảng: Chiếc thuyền ngoài xa – Cô Thúy Nhàn (Giáo viên VietJack)

Dàn ý Phân tích hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng trong Chiếc thuyền ngoài xa

Quảng cáo

1. PHÂN TÍCH ĐỀ

– Yêu cầu : phân tích hai phát hiện của Phùng trong truyện Chiếc thuyền ngoài xa .
– Phạm vi tư liệu, dẫn chứng : từ ngữ, chi tiết cụ thể tiêu biểu vượt trội trong truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu .
– Phương pháp lập luận chính : Phân tích .

2. HỆ THỐNG LUẬN ĐIỂM

*) Dàn ý phân tích hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng trong truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa

a) Mở bài

– Giới thiệu sơ lược về tác giả, tác phẩm
+ Nguyễn Minh Châu ( 1930 – 1989 ) là một trong những nhà văn tiêu biểu vượt trội của nền văn học Nước Ta văn minh .

+ Truyện Chiếc thuyền ngoài xa là truyện ngắn tiêu biểu in đậm phong cách của Nguyễn Minh Châu: tự sự – triết lí nhân sinh.

– Giới thiệu hai phát hiện của Phùng: Thông qua hai phát hiện của nhân vật Phùng trong Chiếc thuyền ngoài xa, tác giả đã thể hiện được những đánh giá, quan điểm về mối quan hệ giữa cuộc đời và nghệ thuật, giữa người nghệ sĩ và nhân dân.

b) Thân bài

* Phát hiện đầu tiên: Vẻ đẹp của chiếc thuyền ngoài xa trên biển sớm mờ sương

– Khung cảnh biển buổi sáng trong sương mai, đó là khung cảnh đẹp tươi, tuyệt bích như bức họa mực tàu .
– Khung cảnh to lớn của biển với chiếc thuyền ngoài xa mà “ mái thuyền in một nét mơ hồ lòe nhòe vào khung trời sương mù màu trắng như có sữa pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời chiếu vào ”, trên thuyền là vài bóng người ngồi im phăng phắc .
=> Đôi mắt tinh tường, ” nhà nghề ” của người nghệ sĩ đã phát hiện vẻ đẹp ” trời cho ” trên mặt biển mờ sương, vẻ đẹp mà cả đời bấm máy ảnh chỉ gặp một lần .
– Người nghệ sĩ cảm thấy niềm hạnh phúc đó là niềm niềm hạnh phúc của sự tò mò và phát minh sáng tạo, của sự cảm nhận cái đẹp tuyệt diệu .
– Trong giây lát, Phùng đã nhận ra được chân lí của sự hoàn mĩ, thì ra đứng trước cảnh đẹp, trước sự toàn bích, hòa giải, lãng mạn của cuộc sống, tâm hồn người nghệ sĩ hoàn toàn có thể được thanh lọc để trở nên trong trẻo hơn .

* Phát hiện thứ hai: Cảnh bạo lực trong gia đình hàng chài

– Trong khung cảnh lộng lẫy, tuyệt mĩ của cảnh biển, Phùng ngỡ ngàng phát hiện ra cảnh đấm đá bạo lực mái ấm gia đình – thực sự tàn tệ trong góc khuất đời sống của những con người nghèo khó .
– Từ chiếc thuyền ngư phủ đẹp như trong mơ bước ra một người đàn bà xấu xí, căng thẳng mệt mỏi với vẻ bên ngoài cam chịu cùng một người đàn ông hung tàn, gian ác lấy việc đánh vợ làm phương pháp giải tỏa mọi đau khổ .
-> Đây là hình ảnh đằng sau cái đẹp ” toàn bích, toàn thiện ” mà anh vừa phát hiện trên biển. Nó hiện ra giật mình, trớ trêu như trò đùa quái ác của đời sống .
– Chứng kiến cảnh người đàn ông đánh vợ một cách phi lí và thô bạo, Phùng đã ” kinh ngạc đến mức, trong mấy phút đầu … vứt chiếc máy ảnh xuống đất, chạy ào tới ” .
-> Phùng đã cay đắng nhận ra rằng đằng sau vẻ đẹp toàn bích, hoàn thành xong kia lại là những góc khuất đầy ngang trái, đau khổ của đời sống .
=> Phùng ý thức được nghĩa vụ và trách nhiệm của người nghệ sĩ, người nghệ sĩ đích thực không phải chỉ nhìn đời sống như chiếc thuyền ngoài xa mà cần thực sự đồng cảm, đi sâu mày mò đời sống của con người .

* Đặc sắc nghệ thuật

– Tình huống truyện nghịch lí độc lạ
– Diễn biến diễn biến giàu kịch tính, chi tiết cụ thể trái chiều
– Giọng điệu biến hóa linh động
– Sắc thái suy tư, chiêm nghiệm, suy tư – triết lí điển hình nổi bật
– Lời văn đơn giản và giản dị, mộc mạc mà nhiều dư vị

c) Kết bài

– Khái quát giá trị hai phát hiện của Phùng : Thông qua hai phát hiện của nhân vật Phùng, tác giả Nguyễn Minh Châu đã đặt ra mối trăn trở về mối quan hệ giữa nghệ thuật và thẩm mỹ và cuộc sống, giữa người nghệ sĩ và người dân .

Sơ đồ Phân tích hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng trong Chiếc thuyền ngoài xa

Mẫu 1

Mẫu 2

a. Phát hiện thứ I: Trên bờ biển

b. Phát hiện thứ II: Ở tòa án huyện

Phân tích hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng trong Chiếc thuyền ngoài xa – mẫu 1

Nguyễn Minh Châu là một nhà văn quân đội, ông là ngòi bút sử thi có thiên hướng trữ tình lãng mạn. Từ sau 1975, ông chuyển hẳn sang cảm hứng thế sự với những vấn đề đạo đức và triết lí nhân sinh. Ông được coi là một trong những cây bút tiên phong của văn học Việt Nam thời kì đổi mới. “Chiếc thuyền ngoài xa” là một trong những tác phẩm tiêu biểu phải kể đến của thi sĩ.

Truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” được Nguyễn Minh Châu sáng tác năm 1983, in lần đầu trong tập “Bến quê” 1985, sau đó được tác giả lấy làm tên chung cho tuyển tập truyện ngắn in năm 1987. Dưới đây là hai phát hiện của người nghệ sĩ Phùng được Nguyễn Minh Châu bộc lộ rõ nét.

Đến với phát hiện thứ nhất, câu truyện được kể qua lời của Phùng, một nghệ sĩ nhiếp ảnh được phân công chụp lại một bức ảnh về thuyền và biển cho bộ lịch tết. Anh về một làng chài ven biển – nơi anh từng chiến đấu trước đây. Sau nhiều ngày chờ đón, Phùng đã chụp được “ một cảnh đắt trời cho ”, cảnh một chiếc thuyền ngoài xa trong biển sớm mờ sương : “ Trước mặt tôi là một bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ. Mũi thuyền in một nét mơ hồ lòe nhòe vào bầu sương mù trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng do ánh mặt trời chiếu vào. Vài bóng người lớn lẫn trẻ con ngồi im phăng phắc như tượng trên chiếc mui khum khum, đang hướng mặt vào bờ. Tất cả khung cảnh ấy nhìn qua những cái mắt lưới và tấm lưới nằm giữa hai chiếc gọng vó hiện ra dưới một hình thù y hệt cánh một con dơi, hàng loạt khung cảnh từ đường nét đến ánh sáng đều hài hòa và đẹp … ” .
Đoạn văn vẽ nên một bức tranh vạn vật thiên nhiên tuyệt đẹp, biểu lộ sự nhạy cảm trước cái đẹp của một con người tài hoa, am hiểu thâm thúy về hội họa. Câu đầu là ước lệ, là cảm nhận chung về “ bức tranh mực Tàu ” có cận cảnh là “ những mắt lưới ”, viễn cảnh là “ chiếc thuyền ngoài xa ”. Tiếp theo là hình ảnh đơn cử với mũi thuyền trôi trong bầu sương mù, có bóng người lớn lẫn trẻ con, có những tấm lưới … Cảnh huyền ảo bởi “ bầu sương mù trắng như sữa ”, tinh khiết với “ màu hồng hồng ” của ánh mặt trời, vừa tĩnh tại với bóng người “ im phăng phắc ”, vừa sôi động với “ mũi thuyền ” đang hướng vào bờ. Các từ láy “ lòe nhòe ”, “ hồng hồng ”, “ phăng phắc ”, “ khum khum ” khiến cho khung cảnh thêm huyền ảo như hư như thực. Các so sánh “ trắng như sữa ”, “ im phăng phắc như tượng ” tô đậm chất tạo hình của bức tranh. Tất cả tạo nên cái đẹp tuyệt đỉnh công phu mà tạo hóa ban tặng .
Đứng trước cái đẹp tuyệt đỉnh công phu của vạn vật thiên nhiên, người nghệ sĩ thấy lòng mình rung động mãnh liệt “ trong trái tim như có cái gì bóp thắt vào ”. Phùng như nghiệm ra rằng “ bản thân cái đẹp là đạo đức ”, nó giúp ta “ tò mò thấy cái toàn thiện, toàn mĩ ”, có công dụng thanh lọc tâm hồn để con người trở nên cao khiết, thánh thiện. Phùng “ bấm liên thanh hết một phần tư cuốn phim ” để vĩnh cửu hóa cảnh tuyệt vời đó. Hạnh phúc của nghệ sĩ Phùng là niềm hạnh phúc của sự mày mò và phát minh sáng tạo, của sự cảm nhận cái đẹp tuyệt diệu. Để có được niềm niềm hạnh phúc ấy, người nghệ sĩ phải kiên trì, phải vượt khó, phải đam mê hết mình vì nghệ thuật và thẩm mỹ. Và cái đẹp kì diệu có khi lại đến với người nghệ sĩ vào lúc không ngờ nhất. Đó là cái đẹp tự nhiên, hòa hợp lạ mắt giữa cảnh vật và con người, đơn thuần và hoàn mĩ .
Đến với phát hiện thứ hai đó là cảnh bạo hành trong mái ấm gia đình người đàn bà hàng chài. Đang ngây ngất trước vẻ đẹp của vạn vật thiên nhiên, Phùng ngỡ ngàng khi chiếc thuyền đẹp như mơ tiến đến gần, từ chỗ chiếc thuyền vọng lại tiếng quát dữ tợn của người đàn ông “ Cứ ngồi nguyến đấy. Động đậy tao giết cả mày đi giờ đây ”. Từ trên thuyền bước xuống là đôi vợ chồng hàng chài. Người vợ đi trước, chị ta “ trạc ngoài bốn mươi ”, “ thân hình to lớn với những đường nét thô kệch ”, “ mụ rỗ mặt, khuôn mặt căng thẳng mệt mỏi sau một đêm thức trắng kéo lưới, tái ngắt và có vẻ như đang buồn ngủ ”. Người chồng đi sau “ tấm sống lưng rộng và cong ”, “ mái tóc tổ quạ, đi chân chữ bát … người đàn bà ”. Gã đàn ông thô bạo, cọc cằn, tàn khốc với sức khỏe thể chất như gấu, hình dáng cổ quái, “ trút cơn giận như lửa cháy ” vào việc đánh vợ bằng chiếc thắt lưng to bản như đánh quân địch, “ vừa đánh vừa thở hồng hộc, hai hàm răng nghiến ken két ”, vừa đánh vừa nguyền rủa bằng cái giọng rên rỉ đau đớn “ Mày chết đi cho ông nhờ. Chúng mày chết hết đi cho ông nhờ ! ” .
Điều kì khôi là người đàn bà đứng yên cho chồng đánh “ không hề kêu một tiếng, không chống trả cũng không tìm cách chạy trốn ”. Phùng chưa hết bàng hoàng thì thằng Phác, đứa con của cặp vợ chồng này lao tới “ như một viên đạn ”. Nó giật chiếc thắt lưng quật vào ngực cha để rồi nhận lại hai cái tát, ngã dúi xuống bờ cát. Lão đàn ông, cả hai trở lại chiếc thuyền … Tất cả như một vở kịch câm, chứa đầy những nghịch lí, không chú giải, không một lời thoại, kịch tính đến không thở được với những hình ảnh khô khốc, bao liệt, phi nhân tính, nó phũ phàng xâm lấn cái tích tắc niềm hạnh phúc của người nghệ sĩ, khiến Phùng hụt hẫng, bàng hoàng, cứ đứng “ há mồm ra mà nhìn ! ” .
Tất cả những cảnh trên là mặt trái của bức ảnh đẹp tuyệt vời mà Phùng đã tận mắt chứng kiến. Tuy nhiên, đó mới là một phần bên ngoài của thực sự. Lần thứ hai, Phùng lại phải tận mắt chứng kiến cảnh bạo hành trong mái ấm gia đình thuyền chài này. Vốn là người lính, Phùng không hề làm ngơ trước cái ác, anh xông vào ngăn và bị thương nhẹ. Anh cay đắng nhận ra những ngang trái, xấu xa, thảm kịch mái ấm gia đình hàng chài kia là thứ thuốc rửa quái đản làm cho những thước phim huyền diệu mà anh dày công chụp được bỗng hiện hình thật kinh khủng, ghê sợ …
Từ hai phát hiện của người nghệ sĩ, nhà văn muốn chuyển đến người đọc thông điệp : Cuộc sống luôn tiềm ẩn nhiều nghịch lí, xích míc không dễ lí giải. Khi nhìn nhận con người trong đời sống không hề chỉ nhìn ở hình dáng vẻ bên ngoài mà phải đi sâu khám phá, phát hiện thực chất bên trong .

Phân tích hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng trong Chiếc thuyền ngoài xa – mẫu 2

Trong văn học cách mạng trước năm 1975, thước đo giá trị chủ yếu của nhân cách là sự cống hiến, hy sinh cho cách mạng, là các tiêu chuẩn đạo đức cách mạng được thể hiện chủ yếu trong mối quan hệ với đồng chí, đồng bào, với kẻ thù. Sau năm 1975, văn chương trở về với đời thường và Nguyễn Minh Châu là một trong số những nhà văn đầu tiên của thời kỳ đổi mới đã đi sâu khám phá đời sống ở bình diện đạo đức thế sự. Khi làm cho người đọc ý thức về sự thật, có khả năng nhìn thẳng vào sự thật, phát hiện nhiều mối quan hệ xã hội phức tạp, chằng chịt, thì văn chương đã ít nhiều đáp ứng được nhu cầu nhìn nhận và hoàn thiện nhiều mặt của nhân cách con người. Truyện Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu là phát hiện về đời sống và con người theo hướng đó.

Phát hiện thứ nhất của nhân vật nghệ sĩ nhiếp ảnh là một vùng biển từng là mặt trận cũ của anh, nơi anh đã dự trù bố cục tổng quan, đã “ phục kích ” mấy buổi sáng để “ chộp ” được một cảnh thật vừa lòng. Giây phút ấy đã tới, đôi mắt nhà nghề của người nghệ sĩ đã phát hiện ra vẻ đẹp “ trời cho ” trên mặt biển mờ sương, vẻ đẹp mà cả đời bấm máy có lẽ rằng anh chỉ có diễm phúc phát hiện được một lần : “ Trước mặt tôi là bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ. Mũi thuyền in một nét lòe nhòe vào khung trời sương mù màu trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời chiếu vào. Vài bóng người lớn lẫn trẻ con ngồi im phăng phắc như tượng trên chiếc mui khum khum, đang hướng mặt vào bờ. Tất cả khung cảnh ấy nhìn qua những cái mắt lưới … hàng loạt khung cảnh từ đường nét đến ánh sáng đều hài hoà và đẹp … Tôi tưởng thấy chính mình vừa tò mò thấy cái chân lý của sự triển khai xong, tò mò thấy cái khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn ”. Niềm niềm hạnh phúc của người nghệ sĩ chính là cái niềm hạnh phúc của tò mò và phát minh sáng tạo, của sự cảm nhận cái đẹp tuyệt diệu. Dường như trong hình ảnh về chiếc thuyền ngoài xa giữa trời biển mờ sương, anh đã phát hiện cái tận Thiện, tận Mỹ, thấy tâm hồn mình như được gột rửa, trở nên thật trong trẻo, tinh khôi bởi cái đẹp hài hoà, lãng mạn của cuộc sống .
Phát hiện thứ hai của nhân vật nghệ sĩ nhiếp ảnh lại đầy nghịch lý, nó giật mình và trớ trêu như trò đùa quái ác của đời sống. Phùng đã từng có “ cái khoảnh khắc niềm hạnh phúc tràn ngập tâm hồn mình do cái đẹp tuyệt đỉnh công phu của ngoại cảnh vừa mang lại ”, anh đã từng chiêm nghiệm “ bản thân cái đẹp chính là đạo đức ”, vậy mà hoá ra đằng sau cái đẹp “ toàn bích … toàn thiện ” mà anh vừa phát hiện trên mặt biển xa lại chẳng phải là “ đạo đức ”, là “ chân lý của sự toàn thiện ”. Anh đã tận mắt chứng kiến từ chiếc thuyền ngư phủ đẹp như trong mơ ấy bước ra một người đàn bà xấu xí, stress và cam chịu ; một lão đàn ông thô kệch, dữ dằn và gian ác, coi việc đánh vợ như một phương cách để giải tỏa những uất ức, khổ đau. Phùng đã từng là người lính cầm súng chiến đấu để có vẻ như đẹp thanh thản của thuyền biển bát ngát, anh không hề chịu được khi tận mắt chứng kiến cảnh lão đàn ông đánh vợ một cách vô lý và thô bạo. Nhưng anh chưa kịp xông ra thì thằng Phác, con lão đàn ông đã kịp tới để che chở cho người mẹ đáng thương. Chỉ đến lần thứ hai, khi lại phải tận mắt chứng kiến cảnh ấy, Phùng mới bộc lộ được thực chất người lính không hề làm ngơ trước sự bạo hành của cái ác. Lão đàn ông đánh trả, Phùng bị thương, anh được đưa về trạm y tế của tòa án nhân dân huyện, ở đó có chánh án Đẩu, bạn chiến đấu cũ của anh. Phùng cay đắng nhận thấy những cái ngang trái, xấu xa, những thảm kịch trong mái ấm gia đình thuyền chài kia đã là thứ thuốc rửa quái đản làm những thước phim huyền diệu mà anh dày công chụp được bỗng hiện hình thật kinh khủng, ghê sợ .
Câu chuyện của người đàn bà hàng chài ở tòa án nhân dân huyện là câu truyện về thực sự cuộc sống, nó giúp những người như Phùng và Đẩu hiểu được nguyên do của những điều tưởng như vô lý. Bề ngoài đó là một người đàn bà quá nhẫn nhục, cam chịu, bị chồng tiếp tục hành hạ, đánh đập thật khốn khổ “ ba ngày một trận nhẹ, năm ngày một trận nặng ”, vậy mà vẫn nhất quyết gắn bó với lão đàn ông vũ phu ấy. Chỉ qua những lời giãi bày thật tình của người mẹ đáng thương đó mới thấy nguồn gốc mọi sự chịu đựng, quyết tử của bà là tình thương vô bờ với những đứa con : “ đám đàn bà hàng chài ở thuyền chúng tôi cần phải có những người đàn ông ở thuyền để chèo chống khi phong ba, để cùng làm ăn nuôi nấng đặng một sắp con nhà nào cũng xấp xỉ chục đứa … phải sống cho con chứ không hề sống cho mình … ”. Nếu hiểu vấn đề một cách đơn thuần, chỉ cần nhu yếu người đàn bà bỏ chồng là xong. Nhưng nếu nhìn yếu tố một cách thấu suốt sẽ thấy tâm lý và xử sự của bà là không hề khác được. Trong khổ đau triền miên, người đàn bà ấy vẫn chắt lọc được những niềm niềm hạnh phúc nhỏ nhoi : “ Vui nhất là lúc ngồi nhìn đàn con tôi chúng nó được ăn no … trên thuyền cũng có lúc vợ chồng con cháu chúng tôi sống hoà thuận, vui tươi ” ; “ Ông trời sinh ra người đàn bà là để đẻ con, rồi nuôi con cho đến khi khôn lớn … ”. Qua câu truyện của người đàn bà càng thấy rõ : không hề dễ dãi, đơn thuần trong việc nhìn nhận mọi vấn đề, hiện tượng kỳ lạ của đời sống .
Tư tưởng nghệ thuật và thẩm mỹ đó của Nguyễn Minh Châu thấm sâu trong hầu hết những nhân vật của truyện ngắn : người đàn bà vùng biển, lão đàn ông gian ác, chị em thằng Phác, người nghệ sĩ nhiếp ảnh .
Tác giả chỉ gọi là “ người đàn bà ” một cách phiếm định. Tuy không có tên tuổi đơn cử, chỉ là một người vô danh như biết bao người đàn bà vùng biển khác, nhưng số phận con người ấy lại được tác giả tập trung chuyên sâu bộc lộ và được người đọc chăm sóc nhất trong truyện ngắn này. Trạc ngoài bốn mươi, thô kệch, rỗ mặt, khi nào cũng Open với “ khuôn mặt căng thẳng mệt mỏi ”, người đàn bà ấy gợi ấn tượng về một cuộc sống nhọc nhằn, lam lũ. Bà thầm lặng chịu đựng mọi đớn đau, khi bị chồng đánh “ không hề kêu một tiếng, không chống trả, không tìm cách trốn chạy ”, bà coi đó là lẽ đương nhiên, chỉ đơn thuần trong cuộc mưu sinh đầy gay cấn, trên chiếc thuyền kiếm sống ngoài biển xa cần có một người đàn ông khoẻ mạnh và biết nghề, chỉ vì những đứa con của bà cần được sống và lớn lên. “ Tình thương con cũng như nỗi đau, cũng như cái sự thâm trầm trong việc hiểu thấu những lẽ đời hình như mụ chẳng khi nào để lộ rõ ràng ra hình thức bề ngoài ” – một sự cam chịu nhẫn nhục như thế thật đáng để san sẻ, cảm thông. Thấp thoáng trong hình ảnh người đàn bà ấy là bóng hình của biết bao người phụ nữ Việt Nam nhân hậu, bao dung, giàu lòng vị tha, đức quyết tử .
Có lẽ đời sống đói nghèo, khó khăn vất vả, quẩn quanh bao nhiêu lo toan, cực nhọc đã biến “ anh con trai cục tính nhưng hiền lành ” xưa kia thành một người chồng vũ phu, một lão đàn ông gian ác. Cứ khi nào thấy khổ quá là lão đánh vợ, đánh như để giải tỏa uất ức, để trút cho sạch nỗi tức tối, buồn chán : “ lão trút cơn giận như lửa cháy bằng cách dùng chiếc thắt lưng quật tới tấp vào sống lưng người đàn bà ”. Trong đời vẫn có những kẻ như vậy, nói như Nam Cao trước kia, chỉ để thoả mãn lòng ích kỷ, chúng tự cho mình cái quyền được hành hạ mọi người. Lão đàn ông “ chân chữ bát ”, “ mái tóc tổ quạ ”, “ hai con mắt đầy vẻ độc dữ ”, vừa là nạn nhân của đời sống khốn khổ, vừa là thủ phạm gây nên bao đau khổ cho chính những người thân trong gia đình của mình .
Ở tác phẩm này, nét độc lạ trong thiết kế xây dựng diễn biến của Nguyễn Minh Châu là cách tạo trường hợp mang ý nghĩa tò mò, phát hiện về đời sống. Nếu coi trường hợp là sự kiện có ý nghĩa bộc lộ mọi mối quan hệ, thể hiện năng lực ứng xử, thử thách phẩm chất, tính cách, đôi lúc tạo ra những bước ngoặt trong tư tưởng, tình cảm, trong cuộc sống con người, thì với Phùng, việc tận mắt chứng kiến lão đàn ông đánh vợ là một sự kiện như vậy. Trước đó, Phùng nhìn đời bằng con mắt của một nghệ sĩ, anh rung động, mê hồn trước vẻ đẹp “ trời cho ” của thuyền biển sớm mai. Chính trong tích tắc tâm hồn thăng hoa những xúc cảm lãng mạn nhất, anh giật mình tận mắt chứng kiến đôi vợ chồng từ con thuyền “ thơ mộng ” bước xuống, rồi lão đàn ông đánh vợ một cách dã man và vô lý. Tình huống đó được lặp lại một lần nữa, Phùng không chỉ tận mắt chứng kiến người đàn bà nhẫn nhục chịu đựng mà còn thấy được thái độ, hành vi của chị em thằng Phác trước sự hung bạo của cha với mẹ. Từ đó đến cuối truyện, Phùng đã có cách nhìn đời khác hẳn. Anh thấy rõ những cái ngang trái trong mái ấm gia đình thuyền chài ấy, hiểu sâu thêm tính cách người đàn bà, chị em thằng Phác, hiểu sâu thêm thực chất người đồng đội của mình ( Đẩu ) và hiểu thêm chính mình. Tình huống truyện đã được Nguyễn Minh Châu đẩy lên cao trào và ngày càng xoáy sâu hơn nữa để phát hiện tính cách con người, phát hiện thực sự cuộc sống .
Ngôn ngữ người kể chuyện và ngôn từ nhân vật trong truyện ngắn này cũng rất đáng quan tâm. Người kể chuyện ở đây là nhân vật Phùng, hay nói đúng hơn, đó là sự hoá thân của tác giả vào nhân vật Phùng. Việc chọn người kể chuyện như vậy đã tạo ra một điểm nhìn trần thuật tinh tế, tăng cường năng lực tò mò đời sống của trường hợp truyện, lời kể chuyện trở nên khách quan, chân thực, giàu sức thuyết phục. Ngôn ngữ những nhân vật tương thích với đặc thù tính cách của từng người : giọng điệu lão đàn ông thật thô bỉ, tàn ác với những từ ngữ đầy vẻ tục tằn, hung bạo ; những lời của người đàn bà thật êm ả dịu dàng và xót xa khi nói với con, thật đớn đau và thấu trải lẽ đời khi nói về thân phận của mình ; những lời của Đẩu ở toà án huyện rõ là giọng điệu của một người tốt bụng, nhiệt thành … Việc sử dụng ngôn từ rất linh động, phát minh sáng tạo như vậy đã góp thêm phần khắc sâu thêm chủ đề – tư tưởng của truyện ngắn .
Có thể thấy cảm hứng chủ yếu trong tác phẩm Nguyễn Minh Châu trước năm 1975 là cảm hứng anh hùng cách mạng, còn sau năm 1975 là cảm hứng về nhân cách con người, là hành trình dài “ tò mò con người bên trong con người ” ( Bakhtin ) .

Như vậy, truyện Chiếc thuyền ngoài xa mang đến một bài học đúng đắn về cách nhìn nhận cuộc sống và con người: một cách nhìn đa diện, nhiều chiều, phát hiện ra bản chất thực sự sau vẻ ngoài đẹp đẽ của hiện tượng, thật đúng như Nguyễn Minh Châu từng khẳng định: “Nhà văn không có quyền nhìn sự vật một cách đơn giản, và nhà văn cần phấn đấu để đào xới bản chất con người vào các tầng sâu lịch sử”.

Phân tích hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng trong Chiếc thuyền ngoài xa – mẫu 3

Nguyễn Minh Châu là nhà văn tài năng với sức sáng tạo dồi dào, bằng cái tâm của người nghệ sĩ, ông luôn trăn trở trước những hiện thực của đời sống và đặt ra trách nhiệm của người nghệ sĩ khi đứng trước thực tại đó. “Chiếc thuyền ngoài xa” là một trong những truyện ngắn xuất sắc nhất của Nguyễn Minh Châu được sáng tác trong giai đoạn đổi mới văn học, đồng thời cũng là tác phẩm điển hình cho quá trình chuyển hướng từ cảm hứng sử thi lãng mạn huyền ảo sang tính triết luận về những giá trị nhân bản đời thường. Trong truyện, thông qua hai phát hiện của nhân vật Phùng, tác giả Nguyễn Minh Châu đã thể hiện được những đánh giá, quan điểm về mối quan hệ giữa cuộc đời và nghệ thuật, giữa người nghệ sĩ và nhân dân.

Phát hiện tiên phong của nhiếp ảnh gia Phùng là việc tận mắt chứng kiến khung cảnh biển buổi sáng trong sương mai, đó là khung cảnh xinh xắn, tuyệt bích như bức họa mực tàu. Để hoàn thành xong trách nhiệm chụp bộ ảnh lịch treo tết, Phùng đã tới một vùng biển để thực thi tác nghiệp, đây cũng là nơi mà Phùng từng cùng đồng đội cầm súng chiến đấu. Sau nhiều ngày tác nghiệp, ở đầu cuối Phùng cũng đã phát hiện được khung cảnh trời cho, đó là khung cảnh to lớn của biển với chiếc thuyền ngoài xa mà “ mái thuyền in một nét mơ hồ lòe nhòe vào khung trời sương mù màu trắng như có sữa pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời chiếu vào ”, trên thuyền là vài bóng người ngồi im phăng phắc .
Đứng trước khung cảnh trời cho ấy, Phùng đã bấm máy liên tục như sợ để lỡ mất dù chỉ là một khoảnh khắc. Bức tranh cảnh biển hòa giải, toàn bích đã làm cho trái tim người nghệ sĩ như có cái gì bóp thắt vào. Trong giây lát, Phùng đã nhận ra được chân lí của sự hoàn mĩ, thì ra đứng trước cảnh đẹp, trước sự hoàn mĩ của đời sống, tâm hồn người nghệ sĩ hoàn toàn có thể được thanh lọc để trở nên trong trẻo hơn. Dường như trong bức tranh cảnh biển với chiếc thuyền ngoài xa, người nghệ sĩ ấy đã phát hiện được cái tận thiện, tận mĩ, tâm hồn cũng được gột rửa để trong trẻo, tinh khôi hơn .
Nếu phát hiện tiên phong của Phùng mang tính mày mò thì phát hiện thứ hai lại mang tính nghịch lí. Trong khung cảnh lộng lẫy, tuyệt mĩ của cảnh biển Phùng ngỡ ngàng phát hiện ra cảnh đấm đá bạo lực mái ấm gia đình – thực sự tàn ác trong góc khuất đời sống của những con người nghèo khó. Từ một trong những chiếc thuyền bước ra một người đàn bà xấu xí, stress với vẻ bên ngoài cam chịu cùng một người đàn ông hung ác, gian ác lấy việc đánh vợ làm phương pháp giải tỏa mọi đau khổ. Người đàn ông vừa trút những trận đòn roi dã man lên người đàn bà tội nghiệp vừa rít lên bằng cái giọng đau đớn “ Mày chết đi cho ông nhờ, chúng mày chết đi cho ông nhờ ” .
Khi tận mắt chứng kiến cảnh đấm đá bạo lực ấy, Phùng đã kinh ngạc mất mấy phút đầu vì anh không tưởng tượng được vì sao con người hoàn toàn có thể đối xử tàn ác với nhau đến vậy. Anh Phùng từng là người lính, từng cầm súng đấu tranh cho tự do, bảo vệ cho con người nên anh không hề chịu được khi tận mắt chứng kiến cảnh đánh đập dã man của người đàn ông với vợ của mình, anh đã ném chiếc máy ảnh, phương tiện đi lại tác nghiệp của người nghệ sĩ để lao vào ngăn cản người đàn ông để bảo vệ người đàn bà .
Sau phát hiện mang tính nghịch lí này, Phùng đã cay đắng nhận ra rằng đằng sau vẻ đẹp toàn bích, triển khai xong kia lại là những góc khuất đầy ngang trái, đau khổ của đời sống. Chiếc thuyền ở ngoài xa hoàn toàn có thể tạo nên vẻ đẹp toàn bích, ảo diệu nhưng nếu đến gần lại thật đắng cay, đau khổ. Trong câu truyện của người đàn bà tại TANDTC huyện, Phùng nhận thức được chân lí éo le của đời sống. Hòa bình đã lập lại, con người phải đương đầu với những khó khăn vất vả mới, đó chính là đời sống đau khổ của thực tại. Qua đó Phùng ý thức được nghĩa vụ và trách nhiệm của người nghệ sĩ, người nghệ sĩ đích thực không phải chỉ nhìn đời sống như chiếc thuyền ngoài xa mà cần thực sự đồng cảm, đi sâu mày mò đời sống của con người, có như vậy tác phẩm được phát minh sáng tạo mới là nghệ thuật và thẩm mỹ đích thực .
Thông qua hai phát hiện của nhân vật Phùng, tác giả Nguyễn Minh Châu đã đặt ra mối trăn trở về mối quan hệ giữa nghệ thuật và thẩm mỹ và cuộc sống, giữa người nghệ sĩ và người dân. Qua truyện ngắn tác giả cũng đặt ra nghĩa vụ và trách nhiệm của người nghệ sĩ : trước khi người nghệ sĩ biết rung động trước cái đẹp thì hãy học cách đồng cảm, đồng cảm, yêu thương so với con người .

Phân tích hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng trong Chiếc thuyền ngoài xa – mẫu 4

Nhà văn Nguyễn Minh Châu là một trong những tác giả nổi tiếng của làng văn học Việt Nam thời kỳ đổi mới. Ông được coi là người “mở đường tài năng và tinh anh nhất”. Trước năm 1975, ông là một cây bút sử thi lãng mạn, viết nhiều về đề tài người lính. Tuy nhiên, sau năm 1980, sáng tác của ông đi sâu vào cảm hứng đời tư thế sự với vấn đề đạo đức, và triết lý nhân sinh. Ông khám phá con người trong cuộc đời mưu sinh, trong hành trình nhọc nhằn kiếm tìm hạnh phúc, khám phá hạt ngọc ẩn dấu, khuất lấp trong mỗi con người. Tiêu biểu cho những kiếm tìm đề tài và trách nhiệm của người nghệ sĩ là tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa, in trong tập truyện cùng tên năm 1987.

Truyện ngắn được ra đời tháng 8/1983, khi cuộc chiến tranh vệ quốc của dân tộc qua đi. Đất nước bước vào thời kì mới, thời kỳ độc lập thống nhất. Cuộc sống thời bình với muôn mặt của đời sống, đặt ra nhu cầu nhận thức lại về hiện thực và cuộc sống con người trước đây do hoàn cảnh của chiến tranh chưa được đặt ra. Là một tác phẩm đáp ứng được nhu cầu ấy, ”Chiếc thuyền ngoài xa” đã trở thành một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của Nguyễn Minh Châu và tiêu biểu cho cảm hứng đời tư thế sự, xu hướng chung của văn học Việt Nam thời kỳ đổi mới.

Truyện ngắn được chia thành ba phần. Phần một : từ đầu cho đến “ lưới vó biến mất ”. Ở phần này, tác giả đi sâu vào kể về hai phát hiện của nhân vật Phùng. Phần hai : tiếp theo đến “ giữa phá ” là câu truyện của người đàn bà hàng chài ở toàn án huyện. Và phần ba còn lại – tác giả nói về bức ảnh được chọn vào bộ lịch năm ấy .
Tác phẩm khởi đầu bằng một bức tranh tuyệt đẹp được người nghệ sĩ Phùng ghi lại vào một buổi sáng mờ sương ở một phá nước miền Trung. Phùng là nghệ sĩ nhiếp ảnh, được cấp trên giao cho chụp một bức ảnh chủ đề thuyền và biển để đăng trong bộ lịch năm ấy. Anh đã đi thực tiễn tại tại vùng biển miền Trung nơi trước kia đã từng chiến đấu và có người bạn ở đó. Khi đến đây anh phát hiện một bức tranh tuyệt đẹp đó là hình ảnh của thuyền và biển trong sương sớm. Đây cũng chính là trường hợp độc lạ của truyện qua đó ta thấy được nhiều điều trong đời sống này. Nhưng sau bức tranh ấy Phùng lại có phát hiện mới .

Trước tiên, truyện ngắn này có một tình huống truyện hết sức độc đáo. Tình huống là vấn đề then chốt đối với truyện ngắn. Nhà văn tìm được tình huống độc đáo sẽ khiến bạn đọc cuốn hút theo câu truyện. Tình huống chính là tình thế xảy ra câu truyện, khi nhân vật ở trong tình thế ấy sẽ bộc lộ rõ nhất bản chất, tính cách, phẩm chất của con người. Tình thế cũng có thể là bước ngoặt làm thay đổi số phận, nhận thức hoặc có khi bộc lộ ra những cốt lõi sâu thẳm tiềm ẩn trong truyện. Tình huống truyện của “Chiếc thuyền ngoài xa” là tình huống nhận thức, khám phá. Đây là một tình huống bất ngờ và đầy nghịch lý. Tình huống của truyện được thể hiện qua hai phát hiện của nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng. Tình huống đã giúp Phùng nhận ra được nhiều điều về cuộc sống, con người và nghệ thuật. Cuộc đời vốn chứa đựng nhiều mâu thuẫn, bất ngờ và đầy nghịch lý. Cần đến gần cuộc sống để khám phá sự thực bên trong và chiều sâu bản chất. Cần có cái nhìn đa diện nhiều chiều để hiểu rõ bên trong số phận và tâm hồn con người. Nghệ thuật phải luôn gắn liền với cuộc sống thì mới có ý nghĩa.

Phát hiện thứ nhất của nghệ sĩ Phùng là khung cảnh vạn vật thiên nhiên hoàn mĩ, đẹp thơ mộng. Người nghệ sĩ phát hiện ra một vẻ đẹp trên mặt biển mờ sương. Đó là cảnh một chiếc thuyền trong buổi sớm mai đang dần tiến vào bờ, cảnh tượng khiến cho người nghệ sĩ cảm thấy như mong muốn và niềm hạnh phúc khi được tận mắt chứng kiến một bức tranh tuyệt vời đến như vậy. Nó giống như “ một bức tranh mực tàu của một họa sỹ thời cổ ”. “ Mũi thuyền in một nét mơ hồ lòe nhòe … chiếu vào ”. Vài bóng người lớn lẫn trẻ con đang dần tiến vào bờ. Toàn bộ khung cảnh từ đường nét đến sắc tố ánh sáng đều hòa giải với nhau làm ra một vẻ đẹp toàn bích. Tác giả gọi đó là cảnh “ đắt ” trời cho, vẻ đẹp mà trong cuộc sống diễm phúc lắm may ra phát hiện được một lần. Nghệ sĩ Phùng tự nhận ra rằng cái đẹp chính là đạo đức. Trước bức tranh mực tàu ấy Phùng cảm thấy hoảng sợ trong tim anh như có cái gì đang bóp chặt lấy. Đó là khoảnh khắc trong ngần của cuộc sống. Người nghệ sĩ cảm thấy tràn ngập niềm niềm hạnh phúc, anh thấy được xúc cảm trong ngần của tâm hồn, cảm nhận được chân – thiện – mĩ của cuộc sống. Anh cảm thấy tâm hồn mình được thanh lọc trở nên trong trẻo và thanh khiết. Thông qua xúc cảm của nhân vật Phùng, tác giả đưa ra ý niệm về cái đẹp. Cái đẹp phải có tính năng thanh lọc tâm hồn, hướng con người đến cái chân – thiện – mĩ, cái đẹp là đạo đức .
Thế nhưng cảnh càng đẹp bao nhiêu thì trong thực tiễn đời sống lại đen tối bấy nhiêu. Đó chính là phát hiện thứ hai của Phùng trước khung cảnh tuyệt vời ấy. Hiện thực nghiệt ngã của con người với số phận xấu số của những con người nơi đây đặc biệt quan trọng là người đàn bà hàng chài hiện lên. Bước ra từ chiếc thuyền ngư phủ đẹp như mơ ấy là người phụ nữ xấu xí và người đàn ông hung tàn, cặp vợ chồng hiện thân cho sự lam lũ đói khổ. Chính khuôn mặt nét người của họ đã nói lên phần nào cái đời sống khổ cực mà họ phải chịu. Người vợ “ trạc ngoài 40 ”, “ mặt rỗ ”, “ thân hình to lớn thô kệch ”, “ sống lưng áo bạc phếch ”, “ khuôn mặt lộ rõ sự stress sau một đêm thức trắng kéo lưới ” … có vẻ như bao nhiêu sương gió nắng mưa của đất trời đã chiếu thẳng vào người đàn bà ấy vậy. Còn người đàn ông thì cũng chẳng hơn gì : “ có tấm sống lưng rộng ”, đi chân chữ bát khuôn mặt “ độc, dữ ”. Cả hai người đều là hiện thân của sự nhọc nhằn, nghèo khó của người dân hàng chài. Một cảnh tượng diễn ra khiến cho nghệ sĩ Phùng không thể nào tin vào mắt mình và cái cảnh đẹp kia bỗng chốc biến thành một hình ảnh vô cùng thậm tệ. Hai con người khổ sở ấy đi vào phía bãi xe tăng hỏng và thật giật mình trước cảnh tượng ấy : “ Lão đàn ông lập tức trở nên hoành tráng, mặt đỏ gay, lão rút trong người ra một chiếc thắt lưng … lão trút cơn giận như lửa cháy bằng cách dùng chiếc thắt lưng quật tới tấp vào người đàn bà, lão vừa đánh vừa thở hồng hộc, hai hàm răng nghiến ken két … ”. Trong “ chiếc thuyền ngoài xa ”, một thực sự còn trớ trêu, cay đắng nữa : Cha con lão làng chài coi nhau như quân địch “ Thằng bé chạy một mạch, sự khó chịu stress … lập tức nhảy xổ vào cái lão đàn ông … liền dướn thẳng người vung chiếc khóa sắt quật vào giữa khuôn ngực lão đàn ông ”. Người nghệ sĩ Phùng như cay đắng nhận thấy những cái ngang trái, thảm kịch trong mái ấm gia đình thuyền chài kia đã là thứ thuốc rửa quái đản làm những thước phim huyền diệu của cái máy ảnh mà anh dày công phát minh sáng tạo thẩm mỹ và nghệ thuật bỗng hiện hình một thực sự đời sống xót xa. Tấm ảnh về chiếc thuyền thì rất đẹp, nhưng đời sống đích thực của mái ấm gia đình dân chài trên chiếc thuyền ấy chẳng có gì là đẹp. Sự nghịch lí ấy đặt ra yếu tố so với người nghệ sĩ về mối quan hệ giữa nghệ thuật và thẩm mỹ và đời sống : “ Nghệ thuật không nên là ánh trăng lừa dối ” ( Nam Cao ). Những giọt nước mắt của người đàn bà hàng chài nhỏ xuống lấp đầy những nốt rỗ chằng chịt kia. Một cảnh tượng nghiệt ngã trái chiều với cái cảnh đẹp như ngư phủ của con thuyền .
Với hai phát hiện ấy Phùng chợt nhận ra rằng cuộc sống không đơn thuần một chiều mà chứa nhiều nghịch lý ngang trái, xích míc. Cuộc sống luôn sống sót những mặt trái chiều, đẹp và xấu thiện và ác. Ở đây nhà văn khẳng định chắc chắn đừng nhầm lẫn hiện tượng kỳ lạ với thực chất, hình thức bên ngoài với nội dung bên trong. Khi nhìn nhận nhìn nhận cuộc sống thì phải có cái nhìn đa chiều nhiều phía .
Nếu truyện ngắn chỉ dừng lại ở đây chắc như đinh sẽ không đủ sức hút hoàn toàn có thể để lại dư âm trong lòng người đọc. Chính do đó mà những tâm sự của người đàn bà hàng chài tại tòa án nhân dân huyện được viết ra. Sau khi tận mắt chứng kiến cảnh bạo hành dã man bên chiếc xe tăng hỏng, Phùng đã nói với chánh án Đẩu từng là chiến hữu của anh để nhờ giúp sức. Phùng và Đẩu đều có ý tốt mong cho người phụ nữ ấy thoát khỏi người chồng vũ phu. Chính thế cho nên người đàn bà hàng chài đã đươc chánh án Đẩu mời đến tòa án nhân dân huyện và giải pháp được đưa ra là li hôn với chồng. Người đàn bà hàng chài đến tòa án nhân dân huyện khởi đầu chị tỏ ra rất sợ hãi khép nép sau khi nghe những phân tích và sự giúp sức của Đẩu thì chị bỗng bình tĩnh và biến hóa cách xưng hô không còn khép nép nữa mà nói ra những tâm sự những tâm lý của bản thân mình. Những lời tâm sự của chị đã khiến người đọc cũng phải ngỡ ngàng. Vẻ đẹp tâm hồn ẩn sâu bởi cái vẻ bên ngoài xấu xí, của người phụ nữ ấy đã khiến chánh án Đẩu và nhân vật Phùng nhận ra được nhiều điều .
Người đàn bà kể lại cuộc sống mình rằng : Trước kia bà cũng là một người con nhà khá giả, nhưng sau một trận thủy đậu làm cho bà dỗ hết mặt không ai thèm lấy bà. Khi ấy ông chồng của bà lại là người làm vườn. Bố mẹ mất đi người đàn ông ấy đã cứu vớt cuộc sống của bà chính cho nên vì thế mà bà bị đánh đập nhưng cũng không nỡ bỏ người chồng đồng thời cũng là ân nhân của mình. Hiện nay đời sống của bà khổ về cả vật chất lẫn ý thức. Gia đình bà sống cùng nhau trên một con thuyền nhỏ. Con thuyền ấy vừa là phương tiện đi lại kiếm sống lại cũng là ngôi nhà che nắng che mưa. Bà liên tục bị đánh đập, ba ngày một trận nhẹ năm ngày một trận nặng. Thế nhưng bà không hề chống lại chồng mình, cam chịu, nhẫn nhục, bà coi một việc bị đánh là một chuyện đương nhiên, thậm chí còn sợ những con nhìn thấy bà xin chồng đánh khi vào bờ. Khi nghe những lời khuyên của Đẩu và Phùng, biết lòng tốt của họ nhưng bà nhất quyết không bỏ chồng vì người chồng là chỗ dựa ý thức lớn nhất của mái ấm gia đình nhất là khi phong ba bão táp. Người đàn bà cần chồng vì còn phải nuôi những đứa con kia. Và hơn nữa trên thuyền cũng có những lúc mái ấm gia đình niềm hạnh phúc vui tươi. Người đàn bà chắt chiu những niềm hạnh phúc nhỏ nhoi đời thường khi nhìn thấy những con được ăn no. Thị nhận lỗi, cho rằng đẻ nhiều con là cái tội của mình. Trong tâm lý của Phùng, Đẩu và thằng Phác người đàn ông kia là kẻ thô lỗ, gian ác, dã man đáng lên án. Nhưng với người vợ đồng cảm và cảm thông, người đàn ông ấy cũng chỉ là nạn nhân, hắn trước kia hiền lành lắm, cũng vì đời sống nghèo nàn quá nên mới như vậy. Từ đó cho thấy người đàn bà hàng chài tuy là một người phụ nữ không học tập, xấu xí nhưng lại có một trái tim nhân hậu tiêu biểu vượt trội cho nét đẹp tâm hồn của người phụ nữ Nước Ta. Thị là người gật đầu hi sinh để sống cho những con, một người vị tha và thâm thúy lẽ đời .
Trước những lẽ ấy thoạt đầu Đẩu và Phùng nghiêm nghị thấy bất bình nhưng về sau thì như vỡ lẽ ra nhiều điều. Phùng từng là người lính chiến đấu giải phóng miền Nam khỏi nanh vuốt quân xâm lược nhưng lại không thể nào giải phóng được số phận của người đàn bà xấu số. Qua câu truyện của người đàn bà, Phùng càng thấm thía : không hề đơn thuần trong cái nhìn về cuộc sống và con người. Cuộc sống này không chỉ sống cho riêng mình hay nó vốn là cái mình nhìn thấy trên bề nổi mà nó là phần chìm bên trong câu truyện kia. Vẻ đẹp của người đàn bà hàng chài đã đem đến cho người đọc một thông điêp, một triết lý. Đó là phải nhìn mọi việc một cách tổng lực. Đó mới là cái giá trị đích thực của đời sống này. Từ một người đàn bà nhút nhát sợ hãi người đàn bà trở nên thâm thúy làm cho hai người đành phải để người phụ nữ ấy về với mái ấm gia đình mình .
Câu chuyện kết thúc khi bức ảnh tuyệt bích được chọn in trong tấm lịch năm ấy và bức tranh còn được treo mãi trong những mái ấm gia đình sành nghệ thuật và thẩm mỹ. Điều này chứng minh và khẳng định giá trị nghệ thuật và thẩm mỹ của bức tranh. Câu chuyện của người đàn bà hàng chài đã đi sâu vào tiềm thức của Phùng như một thưởng thức mà mỗi khi nhìn vào bức ảnh anh lại nhớ đến nó. Với anh, khi đứng trước bức ảnh đen trắng lại thấy một màu hồng trong buổi sớm ban mai và nhìn kĩ hơn nữa lại thấy bước ra từ trong tranh là người đàn bà hàng chài lam lũ. Như vậy nếu hiểu bức tranh thuyền và biển kia là hình ảnh của thẩm mỹ và nghệ thuật và người đàn bà hàng chài bước ra từ trong tranh là hình ảnh của cuộc sống thì thẩm mỹ và nghệ thuật và cuộc sống phải gắn liền với nhau. Nghệ thuật bắt nguồn từ đời sống thì cũng phải gắn liền vời đời sống. Nghệ thuật phải luôn gắn liền với đời sống thì mới có ý nghĩa .

Với cách xây dựng tình huồng truyện độc đáo, mới lạ, mang ý nghĩa khám phá, phát hiện về cuộc đời, và cách trao ngòi bút cho nhân vật kể chuyện (nhân vật Phùng), “Chiếc thuyền ngoài xa” đã để lại ấn tượng sâu đậm. Thành công của Nguyễn Minh Châu là đã đem đến cho người đọc một tác phẩm đầy tính triết lý và chiêm nghiệm về cuộc đời, con người và cả nghệ thuật. Những triết lý luôn đúng với mọi thời đại.

Nguyễn Minh Châu là một trong số những nhà văn tiên phong của thời kì thay đổi đã đi sâu mày mò thực sự đời sống, dũng mãnh biểu lộ những góc khuất của cuộc sống ngay trong chính sách xã hội tốt đẹp của tất cả chúng ta. Đúng như lời của nhà văn Nguyễn Minh Châu đã nói : “ Nhà văn không có quyền nhìn sự vật một cách đơn thuần, và nhà văn cần phấn đấu để đào xới thực chất con người vào những tầng sâu lịch sử vẻ vang ” .

Truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” thể hiện một bài học đúng đắn về cách nhìn nhận cuộc sống và con người: Mỗi người trong cõi đời, nhất là người nghệ sĩ, không thể đơn giản, sơ lược khi nhìn nhận cuộc sống và con người. Cần một cách nhìn đa dạng nhiều chiều, phát hiện ra bản chất thật sau vẻ đẹp bên ngoài của hiện tượng. Đồng thời tác phẩm in đậm phong cách tự sự – triết lí của nhà văn Nguyễn Minh Châu.

Phân tích hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng trong Chiếc thuyền ngoài xa – mẫu 5

Nguyễn Minh Châu là một nhà văn giàu tận tâm, luôn trăn trở về một nền văn học xứng danh với tầm vóc dân tộc bản địa và với sự kỳ vọng của nhân dân. Từ cảm hứng sử thi lãng mạn huyền ảo đã từng tạo nên vẻ đẹp rực rỡ tỏa nắng trong những tác phẩm thời kì cuộc chiến tranh như Mảnh trăng cuối rừng, Dấu chân người lính, Cửa sông, … ông từ từ chuyển sang đặc thù triết luận về những giá trị nhân bản đời thường, tò mò thực chất con người trong đời sống mưu sinh, trong hành trình dài tìm kiếm niềm hạnh phúc và triển khai xong nhân cách. Chiếc thuyền ngoài xa sáng tác năm 1983 là truyện ngắn rất tiêu biểu vượt trội cho hướng tiếp cận đời sống từ góc nhìn thế sự của nhà văn ở tiến trình sáng tác thứ hai. Đây là tác phẩm in đậm phong thái của Nguyễn Minh Châu : tự sự – triết lí nhân sinh. Trong tác phẩm này, nhà văn đã để cho nhân Phùng phát hiện ra vẻ đẹp của chiếc thuyền ngoài xa trên biển sớm mờ sương cùng những nghịch lý trớ trêu của mái ấm gia đình hàng chài, qua đó bộc lộ những chiêm nghiệm thâm thúy về nghệ thuật và thẩm mỹ và cuộc sống .
Phát hiện thứ nhất của nhân vật người nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng đầy thơ mộng. Để có tấm lịch nghệ thuật và thẩm mỹ về thuyền và biển theo nhu yếu của trưởng phòng, Phùng đã tới một vùng biển từng là mặt trận cũ mà anh từng tham gia chiến đấu. Anh đã dự trù bố cục tổng quan, phục kích mấy buổi sáng. Giây phút ấy đã tới, đôi mắt nhà nghề của người nghệ sĩ đã phát hiện ra một vẻ đẹp trời cho trên mặt biển sớm mờ sương, một cảnh đẹp mà cả đời bấm máy có lẽ rằng anh chỉ phát hiện được một lần. Nó đẹp như một bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ. Mái thuyền in một nét mơ hồ lòe nhòe vào khung trời sương mù màu trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời chiếu vào. Vài bóng người lớn lẫn trẻ con ngồi im phăng phắc như tượng trên chiếc mũi khum khum, đang hướng mặt vào bờ. Tất cả bức tranh đó từ đường nét đến ánh sáng đều hài hòa và đẹp, một vẻ đẹp thật đơn thuần và toàn bích. Đứng trước một loại sản phẩm thẩm mỹ và nghệ thuật tuyệt vời của hóa công, người nghệ sĩ trở nên bồn chồn và trong trái tim như có cái gì bóp thắt vào. Chưa hết, trong giây lát, người nghệ sĩ còn tò mò thấy cái chân lý của sự triển khai xong, tò mò thấy cái khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn. Không cần lựa chọn xê dịch gì nữa, anh bấm liên thanh một hồi hết một phần tư cuốn phim với cảm xúc niềm hạnh phúc tràn ngập tâm hồn. Đây chính là sự nhạy cảm của trái tim người người nghệ sĩ. Dường như trong hình ảnh chiếc thuyền ngoài xa giữa biển trời mờ sương, anh đã phát hiện cái tận Thiện, tận Mỹ, thấy tâm hồn mình như được gột rửa, trở nên trong trẻo, tinh khôi bởi cái đẹp hòa giải, lãng mạn của cuộc sống. Anh yên tâm ngày mai hoàn toàn có thể lên tàu trở lại. Câu chuyện đến đây vẫn chưa có gì đặc biệt quan trọng, chưa có đột biến .
Phát hiện thứ hai của nhân vật nghệ sĩ nhiếp ảnh lại đầy nghịch lí, nó giật mình và trớ trêu như trò đùa quái ác của đời sống. Phùng đã tận mắt chứng kiến từ chiếc ngư phủ đẹp như trong mơ ấy bước ra một người đàn bà xấu xí, stress, cam chịu và một lão đàn ông thô kệch, dữ dằn, gian ác, coi việc đánh vợ là một phương pháp để giải tỏa những uất ức, đau khổ : chẳng nói chẳng rằng, lão trút cơn giận như lửa cháy bằng cách dùng chiếc thắt lưng quật tới tấp vào sống lưng người đàn bà, lão vừa đánh vừa thở hồng hộc, hai hàm răng nghiến ken két, cứ mỗi nhát quất xuống lão lại nguyền rủa bằng cái giọng đau đớn : “ Mày chết đi. cho ông nhờ, chúng mày chết đi cho ông nhờ ”. Khi tận mắt chứng kiến cảnh đó, anh kinh ngạc đến mức trong mấy phút đầu, tôi cứ đứng há mồm ra mà nhìn. Sở dĩ anh có thái độ như vậy vì lúc trước anh từng có cái khoảnh khắc niềm hạnh phúc tràn ngập tâm hồn do cái đẹp tuyệt đỉnh công phu của ngoại cảnh mang lại, anh đã từng chiêm nghiệm bản thân cái đẹp chính là đạo đức vậy mà cảnh anh vừa phát hiện trên mặt biển lại chẳng phải là đạo đức, là chân lý của sự toàn thiện. Phùng từng là người lính cầm súng chiến đấu để có được vẻ đẹp thanh thản của quốc gia nên anh không hề chịu đựng được khi tận mắt chứng kiến cảnh lão đàn ông đánh vợ một cách dã man, tàn tệ như vậy nên đã vứt chiếc máy ảnh xuống đất chạy nhào tới. Nhưng chưa kịp thì ra can ngăn thì thằng Phác – con trai lão đàn ông đã kịp tới để che chở cho người mẹ đáng thương : không biết làm thế nào nó đã giành được chiếc thắt lưng, liền rướn thẳng người vung chiếc khóa sắt quật vào giữa khuôn ngực trần vạm vỡ cháy nắng của người đàn ông để rồi nó đã bị cha tát hai cái khiến thằng nhỏ lảo đảo ngã dúi xuống cát. Rồi nó lặng lẽ đưa mấy ngón tay khẽ sờ trên khuôn mặt người mẹ, như muốn lau đi những giọt nước mắt chứa đầy trong những nốt rỗ chằng chịt. Thằng Phác đã thương mẹ theo cách của một đứa con còn nhỏ và chính điều này làm ta cảm động trước tình thương mẹ dạt dào của đứa nhỏ .
Biết Phùng đã tận mắt chứng kiến sự hung tàn của cha mình nên thằng bé Phác đâm ra ghét bỏ anh. Ba hôm sau, Phùng lại tận mắt chứng kiến cảnh người đàn ông đánh vợ, cảnh cô chị gái tước đoạt con dao găm mà thằng em trai định dùng làm vũ khí để bảo vệ người mẹ đáng thương. Chị thằng Phác, một cô bé yếu ớt mà can đảm và mạnh mẽ, đã phải vật lộn để tước đoạt con dao trên tay đứa em để không cho nó làm một việc trái với luân thường đạo lí. Chắc rằng trong lòng cô bé cũng rất đau đớn khi tận mắt chứng kiến cảnh bố đang hành hạ mẹ nhưng đồng thời cô cũng không hề để em làm một việc khù khờ. Cô bé lúc đó là một điểm tựa vững chãi của người mẹ, đã hành vi đúng đắn để cản được việc làm dại khờ của đứa em. Sau khi nhìn những cảnh đó diễn ra ngay trước mắt thì Phùng đã biểu lộ thực chất của người lính là không hề làm ngơ trước sự bạo hành của cái ác nên đã xông ra can ngăn và đã bị người đàn ông đánh cho bị thương phải trở về trạm y tế của tòa án nhân dân huyện. Tất cả sự những vấn đề diễn ra liên tục đó đã là Phùng cay đắng nhận ra rằng, đằng sau cái vẻ đẹp toàn bích, toàn thiện kia là những điều rất là ngang trái, xấu xa và những nghịch cảnh trớ trêu của cuộc sống. Chiếc thuyền nghệ thuật và thẩm mỹ thì ở ngoài xa, một khoảng cách đủ để tạo nên vẻ đẹp huyền ảo nhưng thực sự cuộc sống lại ở rất gần. Bi kịch của mái ấm gia đình thuyền chài kia đã như một thứ thuốc rửa quái đản làm những thước phim huyền diệu mà anh dày công chụp được bỗng hiện hình thật kinh khủng và ghê sợ .
Chiếc thuyền ngoài xa trên biển sớm mờ sương rất đẹp, đầy thơ mộng với một vẻ đẹp trời cho, rất tương thích để làm tấm lịch nghệ thuật và thẩm mỹ về thuyền và biển. Phùng thực sự xúc động, ngỡ ngàng trước vẻ đẹp tinh khôi của thuyền và biển trước bình minh. Vốn là một người lính chiến trường vào sinh ra tử, Phùng chán ghét mọi sự áp bức bất công, sẵn sàng chuẩn bị làm tổng thể vì điều thiện, vì lẽ công minh. Một người nhạy cảm như anh sao tránh khỏi nỗi tức giận khi phát hiện ra ngay sau cảnh đẹp của chiếc thuyền ngoài xa là sự bạo hành của cái xấu, cái ác .
Qua đây, Nguyễn Minh Châu muốn gửi đến người đọc những suy ngẫm rất là thâm thúy : mỗi tất cả chúng ta và nhất là người nghệ sĩ không nên đơn thuần sơ lược để mà nhìn nhận đời sống bởi đời sống rất phong phú và phức tạp. Nó không chỉ có những vẻ đẹp như mơ và còn có cả những điều xấu xa, gian ác. Trước khi là một nghệ sĩ biết rung động trước cái đẹp thì hãy là một con người biết yêu ghét, vui buồn trước mọi lẽ thường tình, biết hành vi để xứng danh là một con người .

Phân tích hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng trong Chiếc thuyền ngoài xa – mẫu 6

Người nghệ sĩ là người luôn kiếm tìm cái đẹp, trân trọng và giữ gìn chúng. Thế nhưng, không phải cái đẹp nào cũng “ đơn thuần và toàn bích ” mà đôi lúc tiềm ẩn sau vẻ đẹp “ toàn bích ” ấy là cả một thực sự đau đớn đến ngỡ ngàng. Và câu truyện của nhiếp ảnh gia Phùng trong truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa của nhà văn Nguyễn Minh Châu là một câu truyện như vậy. Khi mà người nghệ sĩ Phùng tưởng chừng như đã tìm ra được vẻ đẹp chân lý của cuộc sống mình thì một thực sự không ngờ về cuộc sống và số phận những người lao động nghèo ở làng chài đã khiến anh phải tâm lý lại. Đó có lẽ rằng là hai phát hiện lớn nhất của cuộc sống anh .
Câu chuyện khởi đầu khi Phùng được trưởng phòng nhu yếu chụp một bức ảnh nghệ thuật và thẩm mỹ về thuyền và biển cho bộ lịch mới. Vậy là anh được ý kiến đề nghị đi thực tiễn để bổ trợ và anh đã chọn nơi mặt trận xưa mình đã từng chiến đấu để vừa lấy tư liệu vừa thăm người bạn thân tên Đẩu đang làm chánh án TANDTC huyện ở đây .
Sau bao ngày “ phục kích ” trên bãi biển thế nhưng Phùng chưa có bức ảnh nào làm anh vừa lòng. Cho đến một hôm khi trời còn mù sương và lác đác mưa, Phùng đã phát hiện ra một con thuyền tuyệt đẹp ở ngoài xa đang dần tiến vào bờ. Đó là phát hiện tiên phong của Phùng ở chuyến đi này, một phát hiện đã khiến anh “ ngẩn ” người bởi vẻ đẹp của nó .
Khung cảnh biển to lớn, bao trùm bởi ánh ban mai, một chiếc thuyền với những đường nét mờ ảo dần tiến lại. Vẻ đẹp ấy tuyệt mỹ đến nỗi mà Phùng phải thốt lên “ có lẽ rằng suốt một đời cầm máy ảnh chưa khi nào tôi được thấy một cảnh “ đắt ” trời cho như vậy ”. Con thuyền chầm chậm tiến vào “ mũi thuyền in một nét mơ hồ loè nhòe vào bầu sương mù trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời chiếu vào. Vài bóng người lớn lẫn trẻ con ngồi im phăng phắc như tượng trên chiếc mui khum khum hướng mặt vào bờ … ”. Bức ảnh tuyệt đẹp đến nỗi Phùng đã so sánh nó “ như một bức tranh mực tàu của một danh hoạ thời cổ ” với một sự trân trọng đầy quý giá .
Cái đẹp của bức tranh ấy được nhìn qua lăng kính chủ quan của người nghệ sĩ lại càng đẹp tươi, lộng lẫy hơn bội phần. Và chính Phùng đã phải xúc động trước vẻ đẹp đó. Anh cảm thấy “ bồn chồn ”, cảm thấy như “ trong trái tim như có cái gì bóp thắt vào ”. Bởi lẽ anh cho rằng, khoảng thời gian ngắn anh tận mắt chứng kiến cái đẹp kia chính là khoảng thời gian ngắn anh tìm được “ cái chân lý của sự toàn thiện ”, “ cái khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn ”. Đúng, đó là chính bới người nghệ sĩ cả đời chuyên tâm kiếm tìm cái đẹp, cái đẹp khiến tâm hồn họ rung động, khiến họ “ hoảng sợ ” và bức tranh kia lại “ đơn thuần và toán bích ” quá đỗi, khiến Phùng không hề cưỡng lại được. Anh cảm tưởng như tâm hồn mình đã được cái đẹp đó “ thanh lọc ”, trở nên trong ngân hơn khi nào hết .

Ít có người nghệ sĩ nào lại có được những phút giây thăng hoa như thế trong cuộc đời của mình. Và Phùng là số ít người bắt gặp được cái đẹp mà đôi khi cả đời người cũng không thể tìm thấy. Anh đã thực sự hạnh phúc khi bắt gặp được cái đẹp tuyệt mỹ kia, một phần bởi sự may mắn, nhưng cũng là bởi sự tinh tế, nhạy bén của tâm hồn nghệ sĩ trong anh. Phát hiện đó có thể được coi là một quan niệm về cái đẹp trong vũ trụ của Nguyễn Minh Châu, ông cho rằng cái đẹp đều xuất phát từ những sự vật, sự việc bình thường trong đời sống. Ý nghĩa thứ hai của vẻ đẹp ấy đó là thứ con người ta đạt được qua quá trình lao động với lòng kiên nhẫn kiên trì mới có được thành quả nhường ấy!

Thông qua nhân vật Phùng, Nguyễn Minh Châu muốn bộc lộ một tấm lòng yêu thẩm mỹ và nghệ thuật, mê hồn cái đẹp, không đồng ý thứ thẩm mỹ và nghệ thuật sơ sài, đồng thời ông cũng chứng minh và khẳng định “ cái đẹp chính là đạo đức ”. Và người nghệ sĩ chân chính, với lòng mê hồn của mình sẽ có được hiệu quả như mong ước .
Cái đẹp không lê dài, vậy nên Phùng đã “ gác máy lên bánh xích của chiếc xe tăng hỏng bấm “ liên thanh ” một hồi hết một phần tư cuộn phim, thu vào chiếc pra-ti-ca cái khoảnh khắc niềm hạnh phúc tràn ngập tâm hồn mình, do cái đẹp tuyệt đỉnh công phu của ngoại cảnh mang lại ”. Thế nhưng, anh lại không biết rằng, sau vẻ đẹp đó lại không “ đơn thuần ”. Vẻ đẹp đó tiềm ẩn một thực sự đau đớn về số phận của những con người lao động nghèo nơi làng chài này. Và đó chính là phát hiện thứ hai của anh trong chuyến đi này, mang lại cho anh một cái nhìn mới về cuộc sống, bài học kinh nghiệm về nghĩa vụ và trách nhiệm của người nghệ sĩ .
Thời gian xoay vần, bức tranh không còn sự yên bình nữa, thay vào đó là sự hoạt động. Và cái đẹp mà Phùng vừa tưởng là “ đạo đức ” kia chợt bị câu quát “ Cứ ngồi im đấy. Động đậy tao giết cả mày giờ ” phá tan nát. Bức tranh “ toàn bích ” kia lại bị xé toang bởi hình ảnh của hai con người bước ra từ chiếc thuyền trong mơ ấy. Hai con người mang đầy hình dáng “ thô kệch, xấu xỉ ”, nổi bật của những con người vùng biển bước tiến chậm rãi tiến vào bờ. Người đàn bà “ to lớn, với những đường nét thô kệch. Mụ rỗ mặt ”, khuôn mặt xám xịt “ stress sau một đêm thức trắng kéo lưới, tái ngắt ”, còn người đàn ông với “ tấm sống lưng rộng và cong như một chiếc thuyền. Mái tóc tổ quạ. Lão đi chân chữ bát ” và “ đôi mắt đầy vẻ độc dữ ” có vẻ như muốn đâm thủng tấm sống lưng của người đàn bà đi trước. So với vẻ đẹp của con thuyền thì cảnh tượng ấy thật “ thảm hại ” làm thế nào !
Thế nhưng, đó chẳng phải là điều kinh khủng nhất mà Phùng thấy sau vẻ đẹp như mơ kia, điều kinh khủng nhất là khi Phùng phải tận mắt chứng kiến một cảnh đấm đá bạo lực tưởng chừng như thời trung cổ. Người đàn ông “ rút trong người ra một chiếc thắt lưng của lính nguỵ rất lâu rồi ” rồi thẳng tay “ quật tới tấp vào sống lưng người đàn bà ” và rít lên những tiếng oán hận “ mày chết đi cho ông nhờ. Chúng mày chết hết đi cho ông nhờ ”. Một cảnh tượng kinh khủng cứ thế diễn ra trước mắt người nghệ sĩ, ngay sau bức tranh đẹp tuyệt vời mà anh vừa định nghĩa bằng “ đạo đức ”. Thế nhưng, mặc người đàn ông đánh đập, gào thét trong oán hận, người đàn bà vẫn cam chịu đến nhẫn nhục “ không hề kêu một tiếng, không chống trả, cũng không tìm cách chạy trốn ” .
Lúc đó, Phùng đã kinh ngạc tới mức “ đứng há mồm ra nhìn ” bởi lẽ khung cảnh yên bình trên con thuyền của buổi bình minh vẫn còn khiến anh ngây ngất. Và có lẽ rằng, khi tận mắt chứng kiến cảnh tượng đó, Phùng đã ngỡ ngàng đến mức không kịp trở tay như vậy. Và càng quá bất ngờ tột độ hơn, khi cái bóng của thằng bé Phác – con của vợ chồng người đàn bà hàng chài chạy đến bên mẹ “ như một viên đạn trên đường lao tới đích nhắm ”. Nó đã dùng hết công sức của con người của mình “ giành lấy chiếc thắt lưng, ( … ) vung chiếc khoá sắt quật vào khuôn ngực trần ” của cha nó .
Chỉ vừa mới choáng ngợp trước cảnh đẹp của vạn vật thiên nhiên, thì giờ đây là cảm xúc không hề tin nổi khi phải tận mắt chứng kiến một cảnh tượng kinh khủng nhất trong đời sống. Một người lính như Phùng có gì chưa từng tận mắt chứng kiến, kể cả cái chết, nhưng những cảnh tượng đau lòng chồng đánh vợ, con đánh cha diễn ra trước mắt khiến anh không hề tin được lại vẫn còn ngay cả khi quốc gia đã hoà bình .
Thế nhưng, hiện thực vẫn là hiện thực, cuộc chiến tranh đã qua đi, ác liệt đã qua đi nhưng cái đói, cái nghèo thì vẫn còn. Hai vợ chồng người đàn bà hàng chài ấy đã bị đời sống mưu sinh bức ép mà dẫn tới cảnh tượng đấm đá bạo lực kinh khủng như Phùng đã tận mắt chứng kiến. Thêm vào đó, việc sinh đẻ nhiều làm cho cái vòng đói nghèo mãi luẩn quẩn, không có lối thoát .
Phát hiện thứ hai của Phùng là cảnh tượng đấm đá bạo lực mái ấm gia đình, một cảnh tượng mà những tưởng đã từ từ chấm hết sau cuộc chiến tranh. Từ đó, Nguyễn Minh Châu muốn chỉ ra rằng đằng sau vẻ đẹp tuyệt bích, đôi lúc lại là những cảnh tượng đau lòng vô cùng. Người nghệ sĩ phải là người đi sâu, tìm tòi được cái góc khuất phía sau vẻ đẹp đó, chứ không phải hời hợt, nông cạn trong cái đẹp vẻ bên ngoài. Cái đẹp và cái xấu xa nhiều lúc chỉ cách nhau một tấm màng mỏng mảnh và người làm thẩm mỹ và nghệ thuật phải biết khai thác cả những yếu tố xấu xa để đi sâu tìm hiểu và khám phá con người, số phận và tâm hồn của họ .
Hai phát hiện của nhân vật Phùng là hai phát hiện mang tính trái ngược. Thế nhưng chính điều đó lại làm điển hình nổi bật lên chủ đề của tác phẩm cũng như dụng ý mà tác giả muốn gửi gắm. Cuộc sống là một bài học kinh nghiệm mà tất cả chúng ta phải lật giở từng trang, hiểu sâu về nó, chứ không phải chỉ ngắm nhìn qua cái vẻ bên ngoài đẹp tuyệt mỹ. Và người nghệ sĩ là người có nghĩa vụ và trách nhiệm mày mò mọi góc cạnh của cuộc sống, của con người để hiểu thấu họ .

Quảng cáo

Phân tích hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng trong Chiếc thuyền ngoài xa – mẫu 7

Nói về Nguyễn Minh Châu và những sáng tác của ông Tô Hoài đã có những lời thật đúng đắn rằng “ Đọc Nguyễn Minh Châu, người ta thấy cuộc sống và trang sách liền nhau. Chặng đường đời thời điểm ngày hôm nay cũng như từng đoạn phát minh sáng tạo trên trang giấy của năng lực. Những cái tưởng như thông thường lặt vặt trong đời sống hằng ngày dưới con mắt và ngòi bút của Nguyễn Minh Châu đều trở thành những gợi ý đáng tâm lý và có tầm triết lý ”. Quả thực đúng vậy, đọc nhiều những tác phẩm của Nguyễn Minh Châu, đặc biệt quan trọng là những tác phẩm thời kỳ hậu chiến, từ những năm 80 trở đi, khi nhà văn từ giã đề tài cuộc chiến tranh để đi sâu vào yếu tố đạo đức thế sự, và số phận con người trong xã hội thời kỳ thay đổi, ta thấy trong những câu truyện thông thường, luôn ẩn hiện nhiều tầng triết lý. Đặc biệt là lối kể, lối viết đi sâu vào nội tâm, cũng như những câu truyện riêng của từng nhân vật, đã mang đến cho người đọc nhiều thưởng thức ấn tượng. Chiếc thuyền ngoài xa là một trong những tác phẩm xuất sắc và tiêu biểu vượt trội nhất trong đời sáng tác của Nguyễn Minh Châu. Thông qua bước chân và hai phát hiện rực rỡ của thợ chụp ảnh Phùng, tác giả đã mang đến cho người đọc những triết lý nhân sinh thâm thúy về cách nhìn nhận yếu tố trong đời sống, mối đối sánh tương quan giữa cuộc sống và thẩm mỹ và nghệ thuật, đồng thời cũng thể hiện nhưng niềm trăn trở của ông về số phận của con người trong xã hội những năm tháng sau cuộc chiến tranh .
Nhân vật Phùng trong câu truyện của Nguyễn Minh Châu vốn từng là một người lính tham gia vào cuộc kháng chiến chống Mỹ, sau khi độc lập lập lại Phùng tiếp đón vị trí một nhiếp ảnh trong một tòa soạn báo. Để có được một bức ảnh về miền biển in trong cuốn lịch cuối năm mà trưởng phòng phó thác, Phùng đã tìm về một vùng biển miền Trung, nơi đã từng là mặt trận cũ, đồng thời cũng là dịp để anh ghé thăm Đẩu – người đồng đội cũ của mình. Sau suốt nhiều ngày chờ đón, săn tìm, nhưng Phùng vẫn chưa có cho mình một bức ảnh thật vừa lòng, bởi lẽ anh là một tình nhân thẩm mỹ và nghệ thuật và luôn có những nhu yếu rất cao về thẩm mỹ và nghệ thuật, chính thế cho nên Phùng không được cho phép mình sơ sài, hời hợt. Phùng phải chờ đón suốt hơn tuần liền mà cuộn phim trong máy vẫn chẳng xê dịch mấy. Nhưng như mong muốn thay, có vẻ như ông thời biết được tấm lòng của người nghệ sĩ nên đã để anh tận mắt chứng kiến được một khung cảnh hoàn mỹ, cái mà Phùng ví như cảnh “ đắt ” trời cho, cả đời người nghệ sĩ khéo cũng chưa thấy được một lần. Đây cũng chính là phát hiện tiên phong của Phùng trong chuyến đi công tác làm việc .
Buổi sớm định mệnh hôm ấy, khi Phùng đang loay hoay núp sau chiếc xe tăng cũ để trú cơn mưa phùn lất phất, thì từ đằng xa bỗng có một con thuyền lưới cá từ từ cập bến trong ánh sương lẫn ban mai mờ mờ tựa như một “ một bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ ”. Vẻ đẹp ấy được Nguyễn Minh Châu phác lại bằng những nét vẽ thật giản đơn và cổ xưa “ Mũi thuyền in một nét mơ hồ lòe nhòe vào bầu sương mù trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời chiếu vào. Vài bóng người lớn lẫn trẻ con ngồi im phăng phắc như tượng trên chiếc mui khum khum đang hướng mặt vào bờ … ”. Người nghệ sĩ với tấm lòng tôn thờ sự hoàn mỹ trong nghệ thuật và thẩm mỹ đã không hề kiềm lòng mà nhận định và đánh giá rằng khung cảnh trước mắt anh quả thực là một vẻ đẹp “ đơn thuần và toàn bích ”. Phùng đứng trước phát hiện giật mình này trọn vẹn trở nên bồn chồn, tựa như một chàng trai khi đối lập với tình đầu, “ trái tim như có gì đó bóp thắt vào ”, một cảm xúc mà trước đây Phùng chưa thấy khi nào. Tất cả đều thể hiện niềm sung sướng, niềm hạnh phúc đến tột cùng của người nghệ sĩ khi suôn sẻ phát hiện được cảnh tượng quý giá nhất trong đời cầm máy .
Ngay trước phát hiện tuyệt vời về cảnh “ đắt ” trời cho lúc buổi sương sớm, Phùng đã tưởng như mình vừa tò mò được một định nghĩa mới của cái đẹp rằng “ bản thân cái đẹp là đạo đức ”, thậm chí còn đầu óc Phùng lúc này chỉ toàn những xúc cảm tuyệt vời khi tưởng như mình vừa phát hiện ra chân lý của sự toàn thiện, tuyệt mỹ, mày mò ra cái “ khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn ”. Phải nói rằng trước cảnh đẹp trời ban, trái tim Phùng dường như vừa được khai mở và có một vầng sáng vĩ đại soi chiếu, khiến tâm hồn của người nghệ sĩ trở nên rộng mở và thăng hoa đến tột cùng của xúc cảm. Không chần chừ lâu, Phùng lập tức đưa máy lên bấm “ liên thanh ” hết ba phần tư cuốn phim mà chẳng cần “ xê dịch ” gì nữa, có vẻ như anh đã thu vào chiếc máy ảnh của mình tổng thể cái “ khoảnh khắc niềm hạnh phúc tràn ngập trong tâm hồn mình, do cái đẹp ngoại cảnh mang lại ” .
Có thể nói rằng so với nghệ sĩ Phùng, cũng như so với tổng thể những tình nhân nghệ thuật và thẩm mỹ, hết lòng vì cái đẹp, thì việc bắt được một cảnh “ đắt ” trời cho như vậy là niềm niềm hạnh phúc không gì hoàn toàn có thể sánh bằng. Cảnh một chiếc thuyền lưới cá, cũ, nhỏ và đơn sơ, cùng với những ngư dân từ từ cập bến hoàn toàn có thể nói là một cảnh tượng khá quen thuộc và thông thường ở miền biển. Tuy nhiên chính những thứ tưởng chừng li ti, giản đơn ấy, khi phối hợp với nhau, lại trở thành bức tranh mỹ cảnh hiếm có trong đôi mắt đa cảm của người nghệ sĩ. Phát hiện tiên phong của Phùng trong chuyến công tác làm việc dài ngày có nhiều ẩn ý, tiên phong là ý niệm về cái đẹp trong ngoài hành tinh của Nguyễn Minh Châu phần đông đều xuất phát từ những sự vật, vấn đề thực thông thường, mà người nghệ sĩ chân chính phải dùng tấm lòng chân thành, tinh xảo và nhạy cảm để phát hiện và ghi nhận .
Thứ hai nữa, phát hiện của Phùng còn là tượng trưng cho những vẻ đẹp duy mỹ, không tỳ vết, là những thứ mà con người hằng theo đuổi ao ước đạt được, tuy nhiên để đạt được nó con người ta đều phải trải qua quy trình lao động miệt mài, lòng kiên trì thì mới nhận được quả ngọt. Không chỉ vậy, bằng ngòi bút tinh anh Nguyễn Minh Châu còn trải qua nhân vật Phùng để biểu lộ tấm lòng yêu thẩm mỹ và nghệ thuật thâm thúy của một người nghệ sĩ chân chính, nhất quyết không chịu đồng ý những thứ nghệ thuật và thẩm mỹ sơ sài, gượng ép, đồng thời cũng thể hiện quan điểm “ thực chất của cái đẹp là đạo đức ”, mặc dầu trong phát hiện tiên phong, triết lý này vẫn chưa được khai mở rõ ràng, mà chỉ được nêu ra trải qua nhân vật Phùng, trong lúc anh mải mê hoảng sợ, mê hồn với cảnh đẹp tuyệt đỉnh công phu trước mắt. Cuối cùng tổng kết lại sau tổng thể những ẩn ý về phát hiện tiên phong của Phùng, Nguyễn Minh Châu muốn chỉ ra rằng đằng sau những cái đẹp vốn có của tự nhiên đó chính là vẻ đẹp tâm hồn của con người. Bởi lẽ nếu không có một tâm hồn nhạy cảm trước cái đẹp, lòng kiên trì, mê hồn với việc làm, mặc kệ thời hạn, thời tiết có lẽ rằng Phùng đã chẳng thể bắt lấy cái cảnh toàn bích như một bức tranh của danh họa thời cổ, để rồi phải ngây người vì quá đỗi sung sướng trước thành quả mà mình đạt được .
Tuy nhiên trường hợp truyện trở nên rực rỡ hơn khi Phùng liên tục có phát hiện thứ hai, một phát hiện có vẻ như đã đánh vỡ nát cái mộng tưởng, cũng như niềm sung sướng tự hào khi bản thân phát hiện ra cái đẹp toàn bích và chân lý của cuộc sống người nghệ sĩ. Ngay lúc Phùng thu máy, sẵn sàng chuẩn bị đi về để triển khai xong báo cáo giải trình, thì chiếc thuyền cũng cập bến, bức tranh dần tan đi cái vẻ yên bình, yên bình, thay vào đó là sự hoạt động đến từ những con người trên chiếc thuyền. Cái “ đạo đức ” mà Phùng hằng tâm niệm bỗng chốc bị câu nói “ Cứ ngồi im đấy. Động đậy tao giết cả mày giờ đây ” phá nát, một câu hăm dọa ghê gớm, đã xé toang bức tranh hiền hòa người nghệ sĩ vừa kịp thu vào trong máy, trước sự ngỡ ngàng của anh .
Ngay sau đó, Phùng thấy bước xuống từ chiếc thuyền đó một người đàn bà to lớn, đường nét thô kệch xấu xí, khuôn mặt rỗ và xám xịt vì thức đêm, người đàn ông đi sau, sống lưng còng, tóc tổ quạ, chân đi chữ bát, khuôn mặt dữ tợn nhìn chòng chọc như muốn đâm thủng tấm sống lưng rách nát của người đàn bà. Tất cả cảnh tượng ấy, đều chỉ hoàn toàn có thể tóm gọn lại bằng hai chữ “ thảm hại ”, và chắc như đinh khác xa so với những gì Phùng tưởng tượng về hình tượng người dân chài kéo lưới, nhưng thực tiễn thì luôn chuẩn bị sẵn sàng tát vào mặt kẻ mộng mơ là thế. Tuy nhiên điều kinh khủng hơn còn ở phía sau, khi Phùng tận mắt tận mắt chứng kiến một cuộc ẩu đả đơn phương, một cuộc đấm đá bạo lực mái ấm gia đình ghê gớm, khi gã đàn ông rút chiếc thắt lưng liên tục quất vào người đàn bà, vừa đánh vừa rít lên những tiếng oán hận, mà có lẽ rằng chỉ có quân địch mới dành cho nhau “ Mày chết đi cho ông nhờ, chúng mày chết hết đi cho ông nhờ. Còn người đàn bà lại cam chịu, không chống trả, cứ mặc cho người đàn ông chửi rủa đánh đập .
Phùng khi tận mắt chứng kiến cảnh tượng kinh hoàng ấy đã không hề tin vào mắt mình, bởi lẽ trước đó cái cảnh mái ấm gia đình yên ấm, đoàn viên trên chiếc thuyền nhỏ vào buổi bình minh còn khiến anh ngây ngất, mê hồn chưa dứt, thì những gì diễn ra có vẻ như khiến anh không kịp trở tay. Phùng kinh ngạc đến mức trong mấy phút đầu chỉ biết đứng há hốc mồm ra nhìn, điều đó khiến ta liên tưởng đến cảm xúc của Phùng trong phát hiện tiên phong, Phùng cũng ngỡ ngàng như vậy. Có thể nói rằng trong một buổi sáng Phùng đã hai lần gây ra, não bộ không kịp tiếp thu những gì mà anh nhìn thấy, một lần là vì choáng ngợp trước vẻ đẹp tuyệt mỹ của tạo hóa, còn một lần khác là cảm xúc không hề tin nổi trước khi buộc phải tận mắt chứng kiến những cảnh tượng xấu xí nhất của đời sống. Gia đình vốn là hạt giống là nổi bật của một xã hội, nó có tốt đẹp thì quốc gia mới hoàn toàn có thể đi lên. Một con người có nhiều năm tháng buôn ba trên khắp những mặt trận, chiến đấu vì lý tưởng giải phóng quốc gia và con người, thâm tâm Phùng những tưởng sau cuộc chiến tranh quốc gia yên bình, sẽ chẳng còn những cảnh tượng kinh khủng và đau lòng, mà chỉ còn những cảnh đẹp của trần gian. Thế nhưng hiện thực đã chứng tỏ rằng, tâm lý của Phùng thực còn quá nông cạn, đời sống và số phận của nhiều con người vẫn còn đang chìm trong đau thương, trước đây họ đau khổ vì chia tay vì cuộc chiến tranh, mất mát, thì đến thời điểm ngày hôm nay dù tự do đã lập lại nhưng gánh nặng của họ lại là đói nghèo, sự khuyết thiếu văn hóa truyền thống. Hai vợ chồng người đàn bà làng chài là những nổi bật rõ ràng nhất, đói nghèo bức ép khiến họ phải vật lộn mưu sinh, trình độ thấp dẫn tới cảnh tượng đấm đá bạo lực mái ấm gia đình và phải đương đầu với sự vỡ kế hoạch, làm gánh nặng trên đôi vai hai vợ chồng càng tăng thêm, điều đó đã trở thành một vòng luẩn quẩn không lối thoát .
Như vậy trong phát hiện thứ hai của nhân vật Phùng, trải qua cảnh tượng kinh khủng ấy, Nguyễn Minh Châu đã vén ra bức màn đang che mắt những con người làm thẩm mỹ và nghệ thuật, ông chỉ ra rằng đằng sau những vẻ đẹp tuyệt mỹ, toàn bích nhiều khi lại chính là những cảnh tượng đau thương nhất. Người nông cạn chỉ nhìn thấy cái đẹp, cái tuyệt vời như lòng mình mong ước, nhưng người nghệ sĩ thực sự lại phải là người đào sâu tìm kỹ, phát hiện được cả những góc khuất và đặc biệt quan trọng là có tấm lòng nhân hậu, chăm sóc đến số phận những con người tội nghiệp đang bị che lấp bởi vỏ bọc xinh xắn. Nghệ thuật không chỉ là thẩm mỹ và nghệ thuật mà nó còn phải gắn liền với cuộc sống, vẫn biết rằng cái đẹp đều xuất phát từ cuộc sống, nhưng chẳng phải cuộc sống nào cũng đẹp và trọn vẹn đẹp, người ta vẫn nhìn thấy đâu đó những sự sứt sẹo, những cái xấu xa đang hiện hữu đầy rẫy và đôi lúc chỉ cách cái đẹp toàn mỹ một bức màn thật mỏng dính, và chuẩn bị sẵn sàng đánh vỡ những cái đẹp tưởng như trong ngần, tuyệt diệu nhất. Điều đó chỉ ra một con đường mới cho những người làm thẩm mỹ và nghệ thuật, có lẽ rằng rằng họ phải biến hóa cách nhìn nhận về cái đẹp, thay vì đi mãi một lối mòn săn tìm cái đẹp của tạo hóa, của trời ban, phải chăng họ còn nên nhìn vào cuộc sống, vào trong thực tiễn để khai thác những hạt ngọc quý trong tâm hồn con người, như cái cách mà Nguyễn Minh Châu đã khai thác vẻ đẹp tâm hồn của người đàn bà làng chài. Nếu ví cái đẹp như lớp màng mỏng dính che lấp cái xấu, thì ngược lại cái xấu xí lại như lớp vỏ xù xì, thô ráp bảo phủ lấy cái đẹp, mà không phải người nghệ sĩ nào cũng đủ sự tinh xảo, nhạy cảm và lòng yêu thương để khai thác và cảm nhận được nó .
Chiếc thuyền ngoài xa là một tác phẩm rực rỡ với cách thiết kế xây dựng trường hợp truyện độc lạ, lồng ghép nhiều triết lý nhân sinh và ý niệm làm nghệ thuật và thẩm mỹ. Đặc biệt trong trường hợp truyện trên bãi biển, hai phát hiện của Phùng với sự trái chiều nhau rõ nét đã làm điển hình nổi bật chủ đề câu truyện cũng như dụng ý mà tác giả muốn hướng tới – việc tìm kiếm cái đẹp trong tâm hồn con người, cũng như đi tìm câu hỏi cho mối tương quan giữa nghệ thuật và thẩm mỹ và đời sống .

Phân tích hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng trong Chiếc thuyền ngoài xa – mẫu 8

Nguyễn Minh Châu là một trong những nhà văn có nhiều góp phần cho nền văn học nước nhà. Xuyên suốt quy trình sáng tác của mình, ông đã cho thấy một ngòi bút kĩ năng với quy trình phát minh sáng tạo không ngừng nghỉ. Bằng lối văn nhẹ nhàng mà thâm thúy, ông đã gửi gắm vào những hình tượng nhân vật của mình những chiêm nghiệm thâm thúy về đời sống, cuộc sống. Tác phẩm thành công xuất sắc và tiêu biểu vượt trội nhất cho phong thái thẩm mỹ và nghệ thuật của Nguyễn Minh Châu phải kể đến Chiếc thuyền ngoài xa, một truyện ngắn được sáng tác vào năm 1983, viết về số phận con người giữa đời sống những ngày sau cách mạng. Trong tác phẩm, hai phát hiện độc lạ của nghệ sĩ Phùng được xem là chi tiết cụ thể tiêu biểu vượt trội để tác giả gửi gắm tư tưởng mình một cách thâm thúy và rất đầy đủ nhất .
Phùng là một người lính quay trở lại từ đại chiến “ vào sinh ra tử ” của quốc gia. Sau cách mạng, anh làm nghề nhiếp ảnh. Nhiệm vụ của Phùng được trưởng phòng phó thác là tạo ra được một tác phẩm nghệ thuật và thẩm mỹ về thuyền và biển để triển khai xong đủ cho bộ lịch năm sau. Theo nhu yếu đó, Phùng đã bắt tay vào việc làm, trở lại mặt trận cũ miền Trung Trung Bộ, anh mở màn hành trình dài tìm kiếm một tấm ảnh nghệ thuật và thẩm mỹ đắt giá. Cũng từ đây, Phùng có những phát hiện mới lạ về thẩm mỹ và nghệ thuật và cuộc sống .
Phát hiện tiên phong của Phùng là một bức tranh đẹp từ đời sống tựa ” bức họa cổ thời tàu “. Dưới cặp mặt tinh xảo và nhạy cảm của người nghệ sĩ, Phùng đã phát hiện một vẻ đẹp tận thiện, tận mỹ, đó là cảnh biển với ” Mái thuyền in một nét mơ hồ lòe nhòe vào khung trời sương mù màu trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời chiếu vào. Vài bóng người lớn lẫn trẻ con ngồi im phăng phắc như tượng trên chiếc mũi khum khum, đang hướng mặt vào bờ “. Đó là một hình ảnh vô cùng đẹp tươi, một khung cảnh “ đắt trời cho ” mà khi Phùng thấy được như vỡ òa trong niềm hạnh phúc .
Khung cảnh không chỉ ảnh hưởng tác động đến thị giác mà còn ảnh hưởng tác động đến lý trí và tâm hồn Phùng. Sợ lỡ mất khoảng thời gian ngắn diệu kỳ ấy, Phùng đã vội đưa chiếc máy ảnh của mình lên bấm liên hồi để thu lấy tổng thể những khoảnh khắc đẹp nhất của bức tranh đời sống. Khung cảnh xinh xắn được phát hiện sau lâu nay tìm kiếm đã làm trái tim Phùng thực sự rung động và niềm hạnh phúc. Hình ảnh chiếc thuyền ngoài xa giữa khoảng trống mờ sương của biển cả khiến lòng người nghệ sĩ trở nên trong trẻo, tinh khôi, trong tích tắc đó, Phùng cảm nhận được sự trong ngần của chính tâm hồn mình, anh nhận ra rằng ” cái đẹp chính là đạo đức “. Có thể thấy qua phát hiện tiên phong của Phùng, tác giả đã gửi gắm một thông điệp về nghệ thuật và thẩm mỹ thâm thúy : Để tạo ra sự một tác phẩm thẩm mỹ và nghệ thuật ý nghĩa yên cầu mỗi người nghệ sĩ phải cất công tìm tòi, tò mò, bỏ công sức của con người và quy trình vĩnh viễn, bền chắc. Tác phẩm thẩm mỹ và nghệ thuật có giá trị phải là một tác phẩm có ảnh hưởng tác động đến tư tưởng, tình cảm và tâm hồn con người, khiến cho ” con người gần người hơn ” .
Phát hiện thứ hai của Phùng là phát hiện về một cuộc sống đau thương ẩn sau sự hoàn mỹ, toàn bích của bức tranh nghệ thuật và thẩm mỹ được Phùng mày mò trước đó. Một thực sự nghiệt ngã được trình diện khi chiếc thuyền từ xa tiến lại gần bờ. Một người đàn bà ấy có ngoại hình to lớn, thô kệch, khuôn mặt căng thẳng mệt mỏi bước ra từ chiếc thuyền, đi cùng một người đàn ông mái tóc tổ quạ, hai con mắt tràn trề vẻ khó chịu, gian ác. Họ bước xuống thuyền, đi nhanh vào bãi bờ, người đàn ông nhanh gọn lấy chiếc thắt lưng lo bản quất tới tấp vào người vợ của mình. Hành động hoành tráng, người đàn giáng xuống tấm thân người đàn bà những nhát quất đầy hung bạo. Vừa đánh hắn vừa nghiến răng ken két, con mắt tràn ngập sự khó chịu. Vừa đánh hắn vừa quát : “ Mày chết đi. cho ông nhờ, chúng mày chết đi cho ông nhờ ”, cứ mỗi nhát danh của hắn là một tiếng rên rỉ đầy đau đớn cất lên. Nhưng kỳ lạ là người đàn bà ấy không hề phản kháng, trách móc hay chạy trốn để thoát khỏi trận đòn roi tàn khốc mà lặng lẽ cam chịu .
Đứng trước cảnh tượng đó, Phùng không khỏi kinh ngạc, giật mình, ngỡ ngàng há hốc mồm như không hiểu chuyện gì đang xảy ra trước mắt mình. Với một người từng chiến đấu nơi chiến trận để giành lại độc lập, yên vui cho nhân dân, phát hiện cảnh bất công khiến Phùng không chịu được, Phùng cũng không thể nào đồng ý một hiện thực nghiệt ngã, đời sống và số phận con người sau cuộc chiến tranh lại trớ trêu, khổ cực đến như vậy. Cũng vừa mới đây thôi, bức tranh nghệ thuật và thẩm mỹ xinh xắn đã khiến anh nhận ra cái đẹp chính là đạo đức, vậy mà một hiện thực ” phi đạo đức ” lại vừa xảy đến trước mắt, điều đó khiến Phùng không khỏi chua xót, cay đắng. Với phát hiện thứ hai, tác giả muốn gửi gắm đến người đọc một thông điệp đầy ý nghĩa về thẩm mỹ và nghệ thuật và đời sống, giống như nhà văn Nam Cao từng nói “ Nghệ thuật không cần phải là ánh trăng lừa dối, thẩm mỹ và nghệ thuật không nên là ánh trăng lừa dối, thẩm mỹ và nghệ thuật chỉ hoàn toàn có thể là tiếng đau khổ kia thoát ra từ những kiếp lầm than ” nghệ thuật và thẩm mỹ phải bắt nguồn từ đời sống và vì đời sống .
Hai phát hiện của Phùng đều gắn liền với hình ảnh chiếc thuyền chài vùng biển. Ở khoảng cách xa, trong màn sương sớm, chiếc thuyền hiện lên thật đẹp, đó là vẻ đẹp của thẩm mỹ và nghệ thuật. Khi tiến lại gần, một hiện thực trần trụi được hiện ra, đó là trong thực tiễn của đời sống. Nghệ thuật không hề che giấu những thô ráp, nghiệt ngã của đời sống, thẩm mỹ và nghệ thuật phải bắt nguồn từ đời sống, phản ánh đời sống. Để có được điều ấy, yên cầu người nghệ sĩ phải dành tâm sức tìm kiếm, phát minh sáng tạo, phải đặt cả trí tuệ và tâm hồn mình vào mỗi tác phẩm. Hình ảnh chiếc thuyền ngoài xa trở thành chi tiết cụ thể đầy ý nghĩa trong hai phát hiện độc lạ của Phùng .
Có thể nói, hai phát hiện của Phùng là yếu tố quyết định hành động và tạo ra sự tầng giá trị tư tưởng cho truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa. Bằng vốn sống nhiều mẫu mã cùng ngòi bút tài hoa của mình, Nguyễn Minh Châu làm ra thành công xuất sắc của tác phẩm .

Phân tích hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng trong Chiếc thuyền ngoài xa – mẫu 9

Nguyễn Minh Châu là nhà văn gắn với những sáng tác biểu lộ niềm đam mê đi tìm hạt ngọc ẩn giấu trong tâm hồn con người Nước Ta. Trong đó, tác phẩm ” Chiếc thuyền ngoài xa ” là tiêu biểu vượt trội cho quan điểm của ông rằng văn học phải gắn bó, thân mật với đời sống. Nhân vật Phùng là một nghệ sĩ nhiếp ảnh có niềm đam mê nghệ thuật và thẩm mỹ, trong chuyến đi công tác làm việc của mình, anh đã có được hai phát hiện độc lạ về nghệ thuật và thẩm mỹ và cuộc sống .
Đầu tiên là phát hiện của Phùng về cảnh đẹp trong thẩm mỹ và nghệ thuật. Đó là cảnh đất trời cho ” mui thuyền in một nét mơ hồ, loè nhòe vào bầu sương mù trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng do ánh mặt trời chiếu vào “. Đối với người nghệ sĩ như anh, cảnh tượng ấy như một bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ, đạt đến độ mẫu mực của thẩm mỹ và nghệ thuật. Từ đường nét đến sắc tố đều hòa giải và lại đẹp hơn nữa khi nhìn qua mắt lưới, tấm lưới. Cái đẹp được cảm nhận qua lăng kính chủ quan của người nghệ sĩ với niềm đam mê nên vẻ đẹp ấy càng thêm phần lộng lẫy, huyền ảo. Đứng trước cảnh đẹp ấy, Phùng đã có sự xúc động đến tận cùng, mấy phút đầu anh cảm thấy hoảng sợ, rồi mấy phút sau anh thấy trong trái tim như có cái gì bóp thắt vào. Đó là tích tắc anh đã phát hiện ra chân lý của sự tổng lực – cái đẹp chính là đạo đức, khi ấy anh đã được sống trong khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn, anh thực sự niềm hạnh phúc khi tìm kiếm được cái đẹp để phát minh sáng tạo cho nghệ thuật và thẩm mỹ .
Phát hiện thứ hai của người nghệ sĩ Phùng chính là phát hiện về thực sự cuộc sống. Sự thật đời sống của người dân hàng chài được hiện ra khi chiếc thuyền tiến sát vào bờ với hình ảnh người đàn ông bà người đàn bà lam lũ. Người đàn bà to lớn, thô kệch, sống lưng áo bạc phếch và khuôn mặt đầy stress. Người đàn ông với mái tóc tổ quạ, tấm sống lưng rộng, hai con mắt của lão đầy vẻ độc dữ. Họ lầm lũi bước từ trên thuyền xuống, và chẳng nói chẳng rằng lão đàn ông lập tức trở nên hoành tráng, rút chiếc thắt lưng rồi quất tới tấp vào sống lưng người đàn bà. Vừa quạt vừa thở hồng hộc, hai hàm răng nghiến ken két, mỗi nhát bóp là tiếng rên rỉ đau đớn. Kì quái thật, nhưng kì quặc hơn là người đàn bà không hề kêu hay chống trả, chạy trốn mà nhẫn nhục chịu trận đòn. Thấy cảnh tượng đó, Phùng vô cùng kinh ngạc, chỉ biết há hốc mồm đứng nhìn, anh sững sờ đến ngỡ ngàng và bất bình vì cuộc sống vẫn sống sót những ngang trái, so với anh đây như câu truyện cổ đầy quái đản .
Để có được phát hiện thứ nhất, người nghệ sĩ phải trăn trở tìm kiếm và lựa chọn, cảnh đẹp ở rất xa nhưng vì niềm đam mê và khát vọng góp sức cho thẩm mỹ và nghệ thuật nên phải đi tìm kiếm. Phát hiện thứ hai lại ở rất gần, ngay bên cạnh đời sống mỗi người, nhưng đó lại là thực sự trần trụi và thô ráp, chỉ mang những nỗi khổ đau, bất bình. Đôi khi ta cứ mải miết theo đuổi những thứ xa vời mà bỏ lỡ những thực sự ngay trước mắt. Ở cả hai phát hiện đều có hình ảnh chiếc thuyền, khi ở ngoài xa, chiếc thuyền là vẻ đẹp của nghệ thuật và thẩm mỹ lộng lẫy, huyền ảo, khi về gần cũng là lúc thực sự cuộc sống hiện ra .
Như vậy, qua hai phát hiện của nhân vật Phùng, ta đã thấy được mối quan hệ ngặt nghèo giữa nghệ thuật và thẩm mỹ và đời sống mà chiếc thuyền chính là hiện thân. Nghệ thuật phải về gần với đời sống, ngược lại đời sống là vật liệu, nguồn phân phối cái đẹp cho nghệ thuật và thẩm mỹ, để rồi thẩm mỹ và nghệ thuật quay trở lại làm đẹp cho cuộc sống .

Quảng cáo

Phân tích hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng trong Chiếc thuyền ngoài xa – mẫu 10

Nguyễn Minh Châu là nhà văn tiêu biểu vượt trội của văn học Nước Ta thời chống Mĩ, cũng là “ người mở đường tinh anh và năng lực ” ( Nguyên Ngọc ) cho công cuộc thay đổi văn học từ sau 1975. Ở quá trình trước, ngòi bút của ông theo khuynh hướng sử thi, đậm tính chiến đấu và thiên hướng trữ tình lãng mạn, thời kì sau chuyển sang cảm hứng thế sự cùng những yếu tố triết lí nhân sinh. “ Chiếc thuyền ngoài xa ” là truyện ngắn xuất sắc của Nguyễn Minh Châu trong thời kì sau. Tác phẩm kể về chuyến đi thực tiễn của nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng, qua đó bộc lộ cái nhìn thâm thúy của tác giả về yếu tố thẩm mỹ và nghệ thuật và đời sống. Những phát hiện của nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng làm điển hình nổi bật tư tưởng của nhà văn .
Theo nhu yếu của trưởng phòng, nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng tìm đến vùng ven biển miền Trung ( Trung trung bộ ), nơi vốn là mặt trận cũ của anh, để chụp những tấm ảnh Giao hàng cho chủ đề thuyền và biển của bộ lịch năm sau. Về lại mảnh đất một thời gắn bó trong đời sống đời thường, người nghệ sĩ đi tìm vẻ đẹp huyền bí của đời sống của người dân làng chài. Sau bao ngày săn ảnh, Phùng đã chớp được một cảnh kì diệu về chiếc thuyền ngoài xa đang thu lưới trong biển sớm mờ sương : “ mũi thuyền in một nét mơ hồ, lòe nhòe vào bầu sương mù trắng như sữa … đang hướng mặt vào bờ ”. Với Phùng đây là khoảnh khắc kì diệu trong đời cầm máy của mình. Bởi từ khung cảnh sông nước đến con người ngư phủ, từ đường nét, sắc tố, ánh sáng tổng thể đều hài hòa tuyệt đẹp. Trong con mắt Phùng, cảnh tượng đó giống như một bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ .
Đứng trước một bức tranh tuyệt tác của hóa công, người nghệ sĩ nhiếp ảnh trở nên “ bồn chồn ”, “ trong trái tim như có cái gì bóp thắt vào ”. Điều đó cho thấy vẻ đẹp của chiếc thuyền ngoài xa đã tác động ảnh hưởng mãnh liệt đến tâm hồn của người nghệ sĩ khơi dậy những cảm hứng thăng hoa kì diệu. Trong khoảnh khắc đó, Phùng cảm giác đã tò mò ra được cái chân lí của sự hoàn thành xong, khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn khiến cho Phùng nghĩ đến lời đúc rút của ai đó “ bản thân cái đẹp chính là đạo đức ” .
Qua phát hiện thứ nhất của nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng về cái đẹp toàn bích, nhà văn Nguyễn Minh Châu không chỉ mày mò được phần nào hiện thực đời sống sau cuộc chiến tranh cũng như hành trình dài săn tìm thẩm mỹ và nghệ thuật của người nghệ sĩ mà còn cho tất cả chúng ta thấy những chân lí cuộc sống. Đằng sau cái đẹp của vạn vật thiên nhiên, của nghệ thuật và thẩm mỹ là vẻ đẹp của tâm hồn, của con người. Bức họa kia càng thêm sôi động thực sự có linh hồn khi con người là chủ thể của bức tranh lại là những con người bình dị vùng ven biển miền Trung. Hình ảnh chiếc thuyền ngoài xa ảnh hưởng tác động mãnh liệt đến tâm hồn Phùng, điều này chứng tỏ tâm hồn của người nghệ sĩ rất dễ nhạy cảm, tinh xảo trước cái đẹp của vạn vật thiên nhiên con người. Đồng thời qua phát hiện thứ nhất này nhà văn muốn khẳng định chắc chắn, những tác phẩm thẩm mỹ và nghệ thuật vô giá không phải tự nhiên mà có, nó là loại sản phẩm của một hành trình dài đi tìm cái đẹp, quy trình lao động miệt mài của người nghệ sĩ chân chính. Khi phát hiện cảnh đẹp người nghệ sĩ thấy tâm hồn mình trong sáng vô ngần, từ đây nhà văn muốn nhấn mạnh vấn đề năng lực nhân đạo hóa con người của nghệ thuật và thẩm mỹ chân chính : cái đẹp có công dụng thanh lọc tâm hồn con người. Nói như Đốt-tôi-ép-xki : ” cái đẹp cứu vớt con người ”. Còn nhà văn Thạch Lam chứng minh và khẳng định : “ văn chương là thứ khí giới thanh cao và đắc lực mà tất cả chúng ta hoàn toàn có thể vừa tố cáo, đổi khác quốc tế giả dối, gian ác, vừa làm cho lòng người thêm trong sáng và nhiều mẫu mã hơn .
Phát hiện thứ hai của Phùng là cảnh mà Phùng nhìn thấy khi chiếc thuyền tiến thẳng vào. Phùng nhìn thấy bước ra từ chiếc thuyền ngư phủ đẹp như mơ kia là một người đàn bà xấu xí, căng thẳng mệt mỏi, là đứa con muốn bảo vệ mẹ lao vào bố một cách bản năng. Nó bị cha cho cái bạt tai ngã dúi mặt xuống cát. Toàn cảnh đời ngang trái, thực sự phũ phàng .
Chứng kiến cảnh tượng đó người nghệ sĩ kinh ngạc đến sững sờ, anh như chết lặng do tại không hề ngờ rằng đằng sau cái vẻ đẹp kì diệu của tạo hóa kia là cái ác, cái xấu đến không hề tin được. Vừa mới đây thôi anh đã từng chiêm nghiệm : “ bản thân cái đẹp chính là đạo đức ”. Thế mà cảnh tượng đời sống của người dân làng chài chẳng phải là đạo đức. Nghệ sĩ Phùng là người lính từng cầm súng bảo vệ đời sống con người do đó trước cảnh đó anh thấy bất bình, thấy người đàn ông thật gian ác, tàn khốc. Khung cảnh nên thơ về chiếc thuyền ngoài xa đã nhanh gọn tan vỡ, thay cho cảm hứng thăng hoa chỉ còn lại đau đớn xót xa .
Qua phát hiện thứ hai này Nguyễn Minh Châu cho tất cả chúng ta thấy đằng sau bức tranh thuyền và biển tuyệt diệu là cuộc sống đầy khắc nghiệt với những mảnh đời tội nghiệp. Nhà văn muốn biểu lộ cái đẹp của thẩm mỹ và nghệ thuật dễ chớp lấy hơn cái đẹp của đời sống. Vì cái đẹp của đời sống cần có thêm niềm hạnh phúc và tình thương. Và đôi cánh khi cái đẹp của ngoại cảnh làm khuất lấp cái xấu sống sót ở đời sống. Cuộc đời không đơn thuần xuôi chiều mà tiềm ẩn nhiều nghịch lí với những mảng sáng tối, xấu đẹp, thiện ác, thật giả … Quan trọng là tất cả chúng ta đừng nhầm lẫn giữa hình thức bên ngoài và thực chất bên trong, tất cả chúng ta phải có cái nhìn đa diện, đa chiều về đời sống. Nghệ thuật vốn phát sinh từ cuộc sống nhưng cuộc sống không phải khi nào khi nào cũng đẹp như thẩm mỹ và nghệ thuật .
Phát hiện thứ ba của nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng là ở TANDTC huyện. Với tấm lòng nhân hậu và sự bất bình trước cái ác, cả Phùng và Đẩu đều hy vọng góp thêm phần giải thoát cho người đàn bà hàng chài khỏi người chồng vũ phu, tàn khốc. Họ trọn vẹn tin vào thiện chí nhưng họ đã kinh ngạc trước một hiện thực chớ trêu : người đàn bà đau khổ ấy không muốn bỏ người chồng tàn tệ. Con người bị cầm tù bởi đói nghèo tăm tối và đấm đá bạo lực ấy lại tuyệt đối không muốn giải thoát, thậm chí còn chị còn van xin : “ Quý tòa bắt tội con cũng được, phạt tù con cũng được, đừng bắt con bỏ nó ”
Trước thái độ và hành vi của người đàn bà hàng chài Phùng cảm thấy “ căn phòng ngủ lồng lộng gió biển của Đẩu tự nhiên bị hút hết không khí, trở nên ngột ngạt quá ”, đó là cảm xúc chân thực của người lính có trái tim nồng hậu không đồng ý nổi sự bất công mong giành lại từng quyền sống cho con người. Bất bình trước sự cam chịu nhẫn nhục tới khó hiểu của những con người khốn khổ. Hiện thực với những xích míc éo le qua câu truyện của người đàn bà thất học quê mùa nhưng thâm thúy từng trải đã khiến Đẩu và Phùng trở thành những người nông cạn, lòng tốt của những anh trở thành những lí thuyết xinh xắn nhưng phi thực tiễn .
Qua phát hiện thứ ba này, nhà văn muốn gửi gắm ba thông điệp đến người đọc. Cái xấu cũng hoàn toàn có thể làm cái đẹp bị khuất lấp ( tìm hiểu và khám phá sâu mái ấm gia đình hàng chài Phùng lại thấy đời sống nhức nhối ấy làm khuất lấp nhiều nét đẹp của không ít những thành viên trong mái ấm gia đình ). Nhà văn không gật đầu cái nhìn hời hợt bên ngoài, càng không gật đầu kiểu người đứng ngoài cuộc, đứng trên cao để phán xét. Và thông điệp thứ ba là : muốn xử lý những yếu tố của đời sống không chỉ dựa vào những thiện chí, pháp lý bằng những lí thuyết xinh xắn mà xa rời thực tiễn, ngược lại phải có những giải pháp thiết thực mang tính toàn xã hội mới hoàn toàn có thể giải phóng tận gốc những yếu tố sống sót trong đời sống .
Những phát hiện của nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng rất độc lạ, qua đó truyền tải những bức thông điệp của nhà văn. Nhà văn Nguyễn Minh Châu từng phát biểu : ” Sáng tác văn học là quy trình đi tìm hạt ngọc ẩn sâu bên trong tâm hồn người ”. Thông điệp phát đi từ hình tượng “ Chiếc thuyền ngoài xa ” qua những phát hiện của nghệ sĩ Phùng là sự bổ trợ rất là thuyết phục cho thông điệp đó .

Phân tích hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng trong Chiếc thuyền ngoài xa – mẫu 11

Nhà văn Nguyễn Minh Châu là một trong những tác giả nổi tiếng của làng văn học Nước Ta thời kì thay đổi. Ông được coi là người “ mở đường năng lực và tinh anh nhất ”. Trước năm 1975, ông là một cây bút sử thi lãng mạn, viết nhiều về đề tài người lính. Tuy nhiên, sau năm 1980, sáng tác của ông đi sâu vào cảm hứng đời tư thế sự với yếu tố đạo đức, và triết lí nhân sinh. Ông tò mò con người trong cuộc sống mưu sinh, trong hành trình dài nhọc nhằn kiếm tìm niềm hạnh phúc, tò mò hạt ngọc ẩn dấu, khuất lấp trong mỗi con người. Tiêu biểu cho những kiếm tìm đề tài và nghĩa vụ và trách nhiệm của người nghệ sĩ là tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa, in trong tập truyện cùng tên năm 1987 .
Truyện ngắn được sinh ra tháng 8/1983, khi cuộc cuộc chiến tranh vệ quốc của dân tộc bản địa qua đi. Đất nước bước vào thời kì mới, thời kì độc lập thống nhất. Cuộc sống thời bình với muôn mặt của đời sống, đặt ra nhu yếu nhận thức lại về hiện thực và đời sống con người trước đây do thực trạng của cuộc chiến tranh chưa được đặt ra. Là một tác phẩm cung ứng được nhu yếu ấy, ” Chiếc thuyền ngoài xa ” đã trở thành một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của Nguyễn Minh Châu và tiêu biểu vượt trội cho cảm hứng đời tư thế sự, khuynh hướng chung của văn học Nước Ta thời kì thay đổi .
Truyện ngắn được chia thành ba phần. Phần một : từ đầu cho đến “ lưới vó biến mất ”. Ở phần này, tác giả đi sâu vào kể về hai phát hiện của nhân vật Phùng. Phần hai : tiếp theo đến “ giữa phá ” là câu truyện của người đàn bà hàng chài ở toà án huyện. Và phần ba còn lại – tác giả nói về bức ảnh được chọn vào bộ lịch năm ấy .
Tác phẩm mở màn bằng một bức tranh tuyệt đẹp được người nghệ sĩ Phùng ghi lại vào một buổi sáng mờ sương ở một pha nước miền Trung. Phùng là nghệ sĩ nhiếp ảnh, được cấp trên giao cho chụp một bức ảnh chủ đề thuyền và biển để đăng trong bộ lịch năm ấy. Anh đã đi trong thực tiễn tại tại vùng biển miền Trung nơi trước kia đã từng chiến đấu và có người bạn ở đó. Khi đến đây anh phát hiện một bức tranh tuyệt đẹp đó là hình ảnh của thuyền và biển trong sương sớm. Đây cũng chính là trường hợp độc lạ của truyện qua đó ta thấy được nhiều điều trong đời sống này. Nhưng sau bức tranh ấy Phùng lại có phát hiện mới .
Trước tiên, truyện ngắn này có một trường hợp truyện rất là độc lạ. Tình huống là yếu tố then chốt so với truyện ngắn. Nhà văn tìm được trường hợp độc lạ sẽ khiến bạn đọc hấp dẫn theo câu truyện. Tình huống chính là tình thế xảy ra câu truyện, khi nhân vật ở trong tình thế ấy sẽ thể hiện rõ nhất thực chất, tính cách, phẩm chất của con người. Tình thế cũng hoàn toàn có thể là bước ngoặt làm biến hóa số phận, nhận thức hoặc có khi thể hiện ra những cốt lõi sâu thẳm tiềm ẩn trong truyện. Tình huống truyện của ” Chiếc thuyền ngoài xa ” là trường hợp nhận thức, mày mò. Đây là một trường hợp giật mình và đầy nghịch lí. Tình huống của truyện được biểu lộ qua hai phát hiện của nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng. Tình huống đã giúp Phùng nhận ra được nhiều điều về đời sống, con người và nghệ thuật và thẩm mỹ. Cuộc đời vốn tiềm ẩn nhiều xích míc, giật mình và đầy nghịch lí. Cần đến gần đời sống để mày mò sự thực bên trong và chiều sâu thực chất. Cần có cái nhìn đa diện nhiều chiều để hiểu rõ bên trong số phận và tâm hồn con người. Nghệ thuật phải luôn gắn liền với đời sống thì mới có ý nghĩa .
Phát hiện thứ nhất của nghệ sĩ Phùng là khung cảnh vạn vật thiên nhiên hoàn mĩ, đẹp thơ mộng. Người nghệ sĩ phát hiện ra một vẻ đẹp trên mặt biển mờ sương. Đó là cảnh một chiếc thuyền trong buổi sớm mai đang dần tiến vào bờ, cảnh tượng khiến cho người nghệ sĩ cảm thấy suôn sẻ và niềm hạnh phúc khi được tận mắt chứng kiến một bức tranh tuyệt vời đến như vậy. Nó giống như “ một bức tranh mực tàu của một họa sỹ thời cổ ”. “ Mũi thuyền in một nét mơ hồ lòe nhòe … chiếu vào ”. Vài bóng người lớn lẫn trẻ con đang dần tiến vào bờ. Toàn bộ khung cảnh từ đường nét đến sắc tố ánh sáng đều hòa giải với nhau tạo ra sự một vẻ đẹp toàn bích. Tác giả gọi đó là cảnh “ đắt ” trời cho, vẻ đẹp mà trong cuộc sống diễm phúc lắm may ra phát hiện được một lần. Nghệ sĩ Phùng tự nhận ra rằng cái đẹp chính là đạo đức. Trước bức tranh mực tàu ấy Phùng cảm thấy hoảng sợ trong tim anh như có cái gì đang bóp chặt lấy. Đó là khoảnh khắc trong ngần của cuộc sống. Người nghệ sĩ cảm thấy tràn ngập niềm niềm hạnh phúc, anh thấy được xúc cảm trong ngần của tâm hồn, cảm nhận được chân – thiện – mĩ của cuộc sống. Anh cảm thấy tâm hồn mình được thanh lọc trở nên trong trẻo và thanh khiết. Thông qua xúc cảm của nhân vật Phùng, tác giả đưa ra ý niệm về cái đẹp. Cái đẹp phải có công dụng thanh lọc tâm hồn, hướng con người đến cái chân – thiện – mĩ, cái đẹp là đạo đức .
Thế nhưng cảnh càng đẹp bao nhiêu thì trong thực tiễn đời sống lại đen tối bấy nhiêu. Đó chính là phát hiện thứ hai của Phùng trước khung cảnh tuyệt vời ấy. Hiện thực nghiệt ngã của con người với số phận xấu số của những con người nơi đây đặc biệt quan trọng là người đàn bà hàng chài hiện lên. Bước ra từ chiếc thuyền ngư phủ đẹp như mơ ấy là người phụ nữ xấu xí và người đàn ông hung tàn, cặp vợ chồng hiện thân cho sự lam lũ đói khổ. Chính khuôn mặt nét người của họ đã nói lên phần nào cái đời sống khổ cực mà họ phải chịu. Người vợ “ trạc ngoài 40 ”, “ mặt rỗ ”, “ thân hình to lớn thô kệch ”, “ sống lưng áo bạc phếch ”, “ khuôn mặt lộ rõ sự căng thẳng mệt mỏi sau một đêm thức trắng kéo lưới ” … có vẻ như bao nhiêu sương gió nắng mưa của đất trời đã chiếu thẳng vào người đàn bà ấy vậy. Còn người đàn ông thì cũng chẳng hơn gì : “ có tấm sống lưng rộng ”, đi chân chữ bát khuôn mặt “ độc, dữ ”. Cả hai người đều là hiện thân của sự nhọc nhằn, nghèo khó của người dân hàng chài. Một cảnh tượng diễn ra khiến cho nghệ sĩ Phùng không thể nào tin vào mắt mình và cái cảnh đẹp kia bỗng chốc biến thành một hình ảnh vô cùng thậm tệ. Hai con người khổ sở ấy đi vào phía bãi xe tăng hỏng và thật giật mình trước cảnh tượng ấy : “ Lão đàn ông lập tức trở nên hoành tráng, mặt đỏ gay, lão rút trong người ra một chiếc thắt lưng … lão trút cơn giận như lửa cháy bằng cách dùng chiếc thắt lưng quật tới tấp vào người đàn bà, lão vừa đánh vừa thở hồng hộc, hai hàm răng nghiến ken két … ”. Trong “ chiếc thuyền ngoài xa ”, một thực sự còn trớ trêu, cay đắng nữa : Cha con lão làng chài coi nhau như quân địch “ Thằng bé chạy một mạch, sự khó chịu stress … lập tức nhảy xổ vào cái lão đàn ông … liền rướn thẳng người vụng chiếc khóa sắt quật vào giữa khuôn ngực lão đàn ông ”. Người nghệ sĩ Phùng như cay đắng nhận thấy những cái ngang trái, thảm kịch trong mái ấm gia đình thuyền chài kia đã là thứ thuốc rửa quái đản làm những thước phim huyền diệu của cái máy ảnh mà anh dày công phát minh sáng tạo nghệ thuật và thẩm mỹ bỗng hiện hình một thực sự đời sống xót xa. Tấm ảnh về chiếc thuyền thì rất đẹp, nhưng đời sống đích thực của mái ấm gia đình dân chài trong chiếc thuyền ấy chẳng có gì là đẹp. Sự nghịch lí ấy đặt ra yếu tố so với người nghệ sĩ về mối quan hệ giữa thẩm mỹ và nghệ thuật và đời sống : “ Nghệ thuật không nên là ánh trăng lừa dối ” ( Nam Cao ). Những giọt nước mắt của người đàn bà hàng chài nhỏ xuống lấp đầy những nốt rỗ chằng chịt kia. Một cảnh tượng nghiệt ngã trái chiều với cái cảnh đẹp như ngư phủ của con thuyền .
Với hai phát hiện ấy Phùng chợt nhận ra rằng cuộc sống không đơn thuần một chiều mà chứa nhiều nghịch lí ngang trái, xích míc. Cuộc sống luôn sống sót những mặt trái chiều, đẹp và xấu thiện và ác. Ở đây nhà văn chứng minh và khẳng định đừng nhầm lẫn hiện tượng kỳ lạ với thực chất, hình thức bên ngoài với nội dung bên trong. Khi nhìn nhận nhìn nhận cuộc sống thì phải có cái nhìn đa chiều nhiều phía .
Nếu truyện ngắn chỉ dừng lại ở đây chắc như đinh sẽ không đủ sức hút hoàn toàn có thể để lại dư âm trong lòng người đọc. Chính vì vậy mà những tâm sự của người đàn bà hàng chài tại tòa án nhân dân huyện được viết ra. Sau khi tận mắt chứng kiến cảnh bạo hành dã man bên chiếc xe tăng hỏng, Phùng đã nói với chánh án Đẩu từng là chiến hữu của anh để nhờ trợ giúp. Phùng và Đẩu đều có ý tốt mong cho người phụ nữ ấy thoát khỏi người chồng vũ phu. Chính thế cho nên người đàn bà hàng chài đã được chánh án Đẩu mời đến tòa án nhân dân huyện và giải pháp được đưa ra là li hôn với chồng. Người đàn bà hàng chài đến TANDTC huyện bắt đầu chị tỏ ra rất sợ hãi khép nép sau khi nghe những phân tích và sự giúp sức của Đẩu thì chị bỗng bình tĩnh và đổi khác cách xưng hô không còn khép nép nữa mà nói ra những tâm sự những tâm lý của bản thân mình. Những lời tâm sự của chị đã khiến người đọc cũng phải ngỡ ngàng. Vẻ đẹp tâm hồn ẩn sâu bởi cái vẻ bên ngoài xấu xí, của người phụ nữ ấy đã khiến chánh án Đẩu và nhân vật Phùng nhận ra được nhiều điều .
Người đàn bà kể lại cuộc sống mình rằng : Trước kia bà cũng là một người con nhà khá giả, nhưng sau một trận thủy đậu làm cho bà dỗ hết mặt không ai thèm lấy bà. Khi ấy ông chồng của bà lại là người làm vườn. Bố mẹ mất đi người đàn ông ấy đã cứu vớt cuộc sống của bà chính do đó mà bà bị đánh đập nhưng cũng không nỡ bỏ người chồng đồng thời cũng là ân nhân của mình. Lúc này đời sống của bà khổ về cả vật chất lẫn ý thức .
Gia đình bà sống cùng nhau trên một con thuyền nhỏ. Con thuyền ấy vừa là phương tiện đi lại kiếm sống lại cũng là ngôi nhà che nắng che mưa. Bà liên tục bị đánh đập, ba ngày một trận nhẹ năm ngày một trận nặng. Thế nhưng bà không hề chống lại chồng mình, cam chịu, nhẫn nhục, bà coi một việc bị đánh là một chuyện đương nhiên, thậm chí còn sợ những con nhìn thấy bà xin chồng đánh khi vào bờ. Khi nghe những lời khuyên của Đẩu và Phùng, biết lòng tốt của họ nhưng bà nhất quyết không bỏ chồng vì người chồng là chỗ dựa niềm tin lớn nhất của mái ấm gia đình nhất là khi phong ba bão táp. Người đàn bà cần chồng vì còn phải nuôi những đứa con kia. Và hơn nữa trên thuyền cũng có những lúc mái ấm gia đình niềm hạnh phúc vui tươi. Người đàn bà chắt chiu những niềm hạnh phúc nhỏ nhoi đời thường khi nhìn thấy những con được ăn no. Thị nhận lỗi, cho rằng đẻ nhiều con là cái tội của mình. Trong tâm lý của Phùng, Đẩu và thằng Phác người đàn ông kia là kẻ thô lỗ, gian ác, dã man đáng lên án. Nhưng với người vợ đồng cảm và cảm thông, người đàn ông ấy cũng chỉ là nạn nhân, hắn trước kia hiền lành lắm, cũng vì đời sống nghèo nàn quá nên mới như vậy. Từ đó cho thấy người đàn bà hàng chài tuy là một người phụ nữ không học tập, xấu xí nhưng lại có một trái tim nhân hậu tiêu biểu vượt trội cho nét đẹp tâm hồn của người phụ nữ Nước Ta. Thị là người đồng ý hi sinh để sống cho những con, một người vị tha và thâm thúy lẽ đời .
Trước những lẽ ấy thoạt đầu Đẩu và Phùng nghiêm nghị thấy bất bình nhưng về sau thì như vỡ lẽ ra nhiều điều. Phùng từng là người lính chiến đấu giải phóng miền Nam khỏi nanh vuốt quân xâm lược nhưng lại không thể nào giải phóng được số phận của người đàn bà xấu số. Qua câu truyện của người đàn bà, Phùng càng thấm thía : không hề đơn thuần trong cái nhìn về cuộc sống và con người. Cuộc sống này không chỉ sống cho riêng mình hay nó vốn là cái mình nhìn thấy trên bề nổi mà nó là phần chìm bên trong câu truyện kia. Vẻ đẹp của người đàn bà hàng chài đã đem đến cho người đọc một thông điệp, một triết lí. Đó là phải nhìn mọi việc một cách tổng lực. Đó mới là cái giá trị đích thực của đời sống này. Từ một người đàn bà nhút nhát sợ hãi người đàn bà trở nên thâm thúy làm cho hai người đành phải để người phụ nữ ấy về với mái ấm gia đình mình .
Câu chuyện kết thúc khi bức ảnh tuyệt bích được chọn in trong tấm lịch năm ấy và bức tranh còn được treo mãi trong những mái ấm gia đình sành thẩm mỹ và nghệ thuật. Điều này khẳng định chắc chắn giá trị nghệ thuật và thẩm mỹ của bức tranh. Câu chuyện của người đàn bà hàng chài đã đi sâu vào tiềm thức của Phùng như một thưởng thức mà mỗi khi nhìn vào bức ảnh anh lại nhớ đến nó. Với anh, khi đứng trước bức ảnh đen trắng lại thấy một màu hồng trong buổi sớm ban mai và nhìn kĩ hơn nữa lại thấy bước ra từ trong tranh là người đàn bà hàng chài lam lũ. Như vậy nếu hiểu bức tranh thuyền và biển kia là hình ảnh của thẩm mỹ và nghệ thuật và người đàn bà hàng chài bước ra từ trong tranh là hình ảnh của cuộc sống thì thẩm mỹ và nghệ thuật và cuộc sống phải gắn liền với nhau. Nghệ thuật bắt nguồn từ đời sống thì cũng phải gắn liền với đời sống. Nghệ thuật phải luôn gắn liền với đời sống thì mới có ý nghĩa .
Với cách kiến thiết xây dựng trường hợp truyện độc lạ, mới lạ, mang ý nghĩa mày mò, phát hiện về cuộc sống, và cách trao ngòi bút cho nhân vật kể chuyện ( nhân vật Phùng ), “ Chiếc thuyền ngoài xa ” đã để lại ấn tượng sâu đậm. Thành công của Nguyễn Minh Châu là đã đem đến cho người đọc một tác phẩm đầy tính triết lí và chiêm nghiệm về cuộc sống, con người và cả nghệ thuật và thẩm mỹ. Những triết lí luôn đúng với mọi thời đại .
Nguyễn Minh Châu là một trong số những nhà văn tiên phong của thời kì thay đổi đã đi sâu mày mò thực sự đời sống, quả cảm biểu lộ những góc khuất của cuộc sống ngay trong chính sách xã hội tốt đẹp của tất cả chúng ta. Đúng như lời của nhà văn Nguyễn Minh Châu đã nói : “ Nhà văn không có quyền nhìn sự vật một cách đơn thuần, và nhà văn cần phấn đấu để đào xới thực chất con người vào những tầng sâu lịch sử dân tộc ”. Truyện ngắn “ Chiếc thuyền ngoài xa ” biểu lộ một bài học kinh nghiệm đúng đắn về cách nhìn nhận đời sống và con người : Mỗi người trong cõi đời, nhất là người nghệ sĩ, không hề đơn thuần, sơ lược khi nhìn nhận đời sống và con người. Cần một cách nhìn phong phú nhiều chiều, phát hiện ra thực chất thật sau vẻ đẹp bên ngoài của hiện tượng kỳ lạ. Đồng thời tác phẩm in đậm phong thái tự sự – triết lí của nhà văn Nguyễn Minh Châu .

Phân tích hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng trong Chiếc thuyền ngoài xa – mẫu 12

Nguyễn Minh Châu ( 1930 – 1989 ) được coi là một trong những cây bút tiên phong của văn học Nước Ta thời kì thay đổi. Ông “ thuộc một trong số nhà văn mở đường tinh anh và kĩ năng nhất của văn học ta lúc bấy giờ ” ( Nguyên Ngọc ). Sự tinh anh và năng lực của Nguyễn Minh Châu được bộc lộ qua quy trình tư duy nghệ thuật và thẩm mỹ .
Truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa là một phát hiện về đời sống con người theo hướng thay đổi tư duy ấy. Bao nghịch lí cuộc sống, bao nghiệt ngã của đời sống được mở ra, được vỡ lẽ từ một tờ lịch “ tĩnh vật ” thuần tuý của người nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng trong một chuyến đi thực tiễn. Qua đó, Nguyễn Minh Châu muốn gửi gắm những chiêm nghiệm thâm thúy của ông về thẩm mỹ và nghệ thuật và cuộc sống .
Trước năm 1975 trong văn học cách mạng, thước đo giá trị hầu hết của nhân cách là sự góp sức hi sinh cho cách mạng, là những tiêu chuẩn đạo đức cách mạng được biểu lộ trong những mối quan hệ với quân địch, chiến sỹ đồng bào .
Nhưng sau năm 1975 văn học có cái nhìn mới, trở lại với đời thường, đi sâu mày mò thực sự đời sống ở bình diện đạo đức, thế sự .
Người nghệ sĩ phải nhìn cho ra, phát hiện, nhận diện những mối quan hệ xã hội phức tạp, chằng chịt để từ đó hướng người đọc nhận thức đời sống, hình thành nhân cách. Nguyễn Minh Châu là một trong những nhà văn như vậy, ông đã gửi gắm sáng tạo độc đáo của mình, những chiêm nghiệm thâm thúy về nghệ thuật và thẩm mỹ và đời sống qua nhân vật Phùng – một nghệ sĩ nhiếp ảnh : “ Nhà văn không có quyền nhìn sự vật một cách đơn thuần, và nhà văn cần phấn đấu để đào xới thực chất con người vào những tầng sâu lịch sử vẻ vang ” .
Trở lại vùng biển nơi mặt trận xưa, Phùng đã từng chiến đấu, anh có trách nhiệm triển khai xong một tấm ảnh nghệ thuật và thẩm mỹ : thuyền và biển vào bộ lịch năm ấy. Phùng đã “ phục kích ” mấy buổi sáng sớm anh mới “ chộp ” được một cảnh “ đắt ” như trời cho .
Trên mặt biển còn mờ sương, một chiếc thuyền thu lưới đang tiến vào bờ mới đẹp làm thế nào ! Nó đẹp, thơ mộng như “ bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ ”. Hình ảnh chiếc thuyền “ in một nét mơ hồ loè nhoè vào bầu sương màu trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời chiếu vào … ” Toàn bộ khung cảnh từ đường nét đến ánh sáng đều hài hòa đẹp đến mê hồn. Có lẽ đây là cảnh đẹp có 1 không 2 trong cuộc sống cầm máy của anh. Trái tim anh rung động, niềm niềm hạnh phúc tràn ngập tâm hồn trước cảnh đẹp tạo hoá ban tặng. Dường như ngắm nhìn hình ảnh chiếc thuyền ngoài xa trong mờ sương, anh đã phát hiện cái tận thiện tận mĩ, thấy tâm hồn mình như được gột rửa, trở nên thật trong trẻo, tinh khôi. Trong khoảnh khắc niềm hạnh phúc tuyệt đỉnh công phu ấy, người nghệ sĩ bấm liên thanh một hồi một phần tư cuốn phim. Và hoàn toàn có thể gác máy quay trở lại ngay cơ quan không còn muốn “ săn ” thêm một cảnh nào nữa .
Nhưng một trường hợp giật mình, trớ trêu xảy ra, có vẻ như tạo hóa cũng như một trò đùa quái ác. Từ chiếc thuyền ngư phủ đẹp như mơ kia bước ra một người đàn bà xấu xí, căng thẳng mệt mỏi, cam chịu cùng một gã đàn ông thô kệch, dáng độc dữ. Hắn đã rút thắt lưng của lính ngụy thời xưa ra đánh vợ một cách tàn khốc, cốt để giải tỏa những ấm ức, cơ cực của đời sống. Phùng còn tận mắt chứng kiến thằng Phác, đứa con trai của mái ấm gia đình giật chiếc thắt lưng mà quật lại cha vì quá thương mẹ. Phút chốc Phùng xót xa, cay đắng nhận ra : cái xấu, cái ác, cái thảm kịch trong mái ấm gia đình thuyền chài kia, nó giống như một thứ thuốc rửa quái đản làm những thước phim huyền diệu mà anh dày công săn đuổi, bỗng hiện hình thật kinh khủng, ghê sợ .
Ba hôm sau, Phùng lại tận mắt chứng kiến tiếp cảnh đánh vợ của gã đàn ông lần thứ hai. Như một phản xạ tự nhiên, anh vứt máy ảnh xuống đất, chạy nhào tới, phải chấm hết hành vi gian ác của gã đàn ông ấy. Thế rồi chính anh cũng trở thành nạn nhân .
Thực tế phũ phàng đã cho Phùng nhận ra nhiều điều : Chiếc thuyền thẩm mỹ và nghệ thuật thì ở ngoài xa – một khoảng cách đủ để tạo nên vẻ đẹp huyền ảo, nhưng sự thực cuộc sống lại rất gần, rất phũ phàng, đừng vì thẩm mỹ và nghệ thuật mà quên cuộc sống .
Phùng vốn là người lính vào sinh ra tử, anh ghét bỏ mọi áp bức, bất công, chuẩn bị sẵn sàng vì điều thiện, lẽ công minh. Anh thực sự xúc động trước vẻ đẹp tinh khôi của thuyền và biển trong buổi ban mai, trái tim anh cũng nhạy cảm, thắt lại trước nỗi đau của con người. Cái khoảnh khắc tràn ngập niềm hạnh phúc trong tâm hồn kia, cái anh đã từng chiêm nghiệm “ bản thân cái đẹp chính là đạo đức ”, bỗng chốc trong anh đã hoá thành nghịch cảnh. Thế ra đằng sau cái đẹp “ toàn bích, toàn thiện ” của vạn vật thiên nhiên tạo hoá mà anh phát hiện trên biển ngoài xa lại chẳng phải là “ đạo đức ”, là “ chân lí của sự toàn thiện ” mà người nghệ sĩ vẫn thường nhìn bằng đôi mắt mộng mơ của mình. Thật trớ trêu, cái ác vẫn hiện hữu ngay bên trong cái đẹp ; niềm hạnh phúc vẫn luôn tiềm ẩn những thảm kịch, xấu số .
Những trăn trở, khúc mắc sẽ mãi theo Phùng nếu như anh không được tận mắt chứng kiến câu truyện của người đàn bà hàng chài tại tòa án nhân dân huyện cùng người bạn chiến đấu của mình là anh Đẩu. Sự thật về một cuộc sống, những tâm lý và sự chịu đựng của người đàn bà đã giúp Phùng và Đẩu hoá giải được nguyên do của những điều tưởng như thể phi lí .
Nếu chỉ nhìn hình thức bề ngoài của người đàn bà xấu xí, thô kệch luôn bị chồng đánh đập hành hạ, ba ngày một trận nhẹ, năm ngày một trận nặng, lại kèm theo những lời chửi rủa độc địa, phũ phàng thì người ta hoàn toàn có thể nghĩ : người đàn bà đó không thông thường chăng ?
Tại toà án bà còn quỳ lạy xin quý tòa bắt tội, phạt tù cũng được nhưng “ đừng bắt con phải bỏ nó ”, vì sao vậy ? Nguyên căn của mọi sự nhẫn nhục, chịu đựng ấy chính là lòng nhân hậu, vị tha, bao dung, đức hi sinh vô bờ bến của người đàn bà so với những đứa con : “ Phải sống cho con chứ không phải sống cho mình ”. Hơn nữa : “ Các chú đâu phải người làm ăn … cho nên vì thế những chú đâu có hiểu được cái việc của người làm ăn lam lũ, khó nhọc ”, “ những chú không phải là đàn bà, chưa khi nào những chú biết là nỗi khó khăn vất vả của người đàn bà trên một chiếc thuyền không có đàn ông … ” Thì ra những người đàn bà sống nhờ biển, họ rất cần có người đàn ông để chèo chống với phong ba, “ để cùng làm ăn nuôi nấng đặng một sắp con ” … chứ không phải vì một lí do nào khác. Trong khổ đau cũng có lúc họ thấy niềm hạnh phúc, vui nhất là khi nhìn thấy đàn con được ăn no và vợ chồng cũng có lúc hoà thuận .
Qua lời lẽ của người đàn bà hàng chài, Phùng đã hiểu được “ Tình thương con cũng như nỗi đau cũng như cái sự thăng trầm trong việc hiểu thấu những lẽ đời hình như mụ chẳng khi nào để lộ rõ ràng ra ngoài ”, mà chỉ bí mật nhẫn nhục chịu đựng, ở trong tình cảnh ấy, tâm lý và cách xử sự của bà là không thể nào khác được. Đó là sự hi sinh lớn lao của người mẹ so với đàn con của mình mà không bút mực nào tả xiết. Đó là “ hạt ngọc ẩn giấu ” trong tâm hồn mỗi người mà người nghệ sĩ phải đào xới vào những tầng sâu lịch sử vẻ vang để kiếm tìm, ngợi ca, nâng đỡ .
Qua đó Phùng và Đẩu cũng phải nhìn lại chính mình : không hề nhìn nhận thực chất con người, vấn đề từ hình thức bề ngoài. Nếu cứ nhìn hình thức bề ngoài mà khuyên họ theo chủ quan của mình thì chẳng phải chính mình là người sống hời hợt, thiếu thâm thúy, thiếu thực tiễn ? Người nghệ sĩ phải biết nhìn thấu suốt yếu tố, không hề đơn thuần, dễ dãi trong mọi vấn đề, hiện tượng kỳ lạ của đời sống .
Với người đàn ông độc dữ, Phùng cũng có phần cảm thông : có lẽ rằng đời sống đói nghèo, khó khăn vất vả, quẩn quanh với bao lo toan cực nhọc đã biến “ anh con trai cục tính nhưng hiền lành ” xưa thành người chồng vũ phu, gian ác. Hắn vừa là nạn nhân của đời sống đói nghèo, khốn khổ, vừa là thủ phạm gây nên bao khổ đau cho chính những người thân trong gia đình trong mái ấm gia đình của mình, đáng thương mà cũng đáng trách. Phải làm thế nào để nâng cao cái phần người, phần thiện trong kẻ thô bạo ấy đây ? Đó là câu hỏi cần phải có giải pháp thiết thực để xử lý nguyên do tận gốc, thay vì khuyên người ta bỏ nhau .
Với chị em thằng Phác, thằng Phác trở thành đứa con lỗi đạo với cha cũng chính từ nguyên do đói nghèo, thất học, từ những lục đục của cha mẹ mà chúng phải gánh chịu hậu quả. Chúng là những đứa trẻ đáng thương. Trong lòng chúng cũng tan nát vì đau đớn, thương tích sẽ hằn sâu kí ức tuổi thơ, lớn lên rồi chúng sẽ ra làm sao ? Biết bao trăn trở trong lòng Phùng sau câu truyện ! Phải làm thế nào để những đứa trẻ ấy được no cơm, ấm áo, được học tập khá đầy đủ ? Có như vậy, thảm kịch trong mỗi mái ấm gia đình mới không còn xảy ra, xã hội mới bớt đi những gánh nặng .
Tấm ảnh của Phùng mang về đã làm hoàn thành xong bộ lịch năm ấy, dâng khuyến mãi ngay cho bao mái ấm gia đình sành chơi thẩm mỹ và nghệ thuật niềm niềm hạnh phúc. Nhưng với Phùng, mỗi khi ngắm lại, hình ảnh người đàn bà làng chài lam lũ, khổ đau lại hiện ra đầy ám ảnh .
Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu mang đến cho người đọc một bài học kinh nghiệm triết lí về cách nhìn nhận đời sống và con người : đời sống thật phức tạp, đa chiều, yên cầu mỗi người cần có cái nhìn tổng lực, phát hiện ra thực chất sau vẻ bên ngoài hiện tượng kỳ lạ. Đối với người nghệ sĩ, chuyến đi thực tiễn đã cho Phùng một bài học kinh nghiệm đúng đắn : chiếc thuyền thẩm mỹ và nghệ thuật, chiếc thuyền mộng mơ thì ở ngoài xa, nhưng thực sự cuộc sống trong chiếc thuyền đơn cử lại rất gần. Đừng vì nghệ thuật và thẩm mỹ mà quên cuộc sống, bởi lẽ nghệ thuật và thẩm mỹ chân chính là thẩm mỹ và nghệ thuật ship hàng con người, vì cuộc sống. Trước khi là một nghệ sĩ biết rung động trước cái đẹp, hãy là một con người biết yêu ghét, buồn vui trước mọi lẽ đời. Biết hành vi để có đời sống xứng danh với con người, chứ không chỉ biết săn đuổi một thứ nghệ thuật và thẩm mỹ cao siêu, thuần tuý .

Phân tích hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng trong Chiếc thuyền ngoài xa – mẫu 13

Nguyễn Minh Châu là nhà văn điển hình nổi bật của văn học Nước Ta thời kì thay đổi. Những tác phẩm của ông luôn tiềm ẩn nhiều triết lí nhân sinh thâm thúy. Ông luôn trăn trở về cuộc sống con người và thiên chức của người nghệ sĩ. “ Chiếc thuyền ngoài xa ” được xem là tác phẩm tiêu biểu vượt trội cho phong thái văn chương của tác giả. Bằng việc phân tích 2 phát hiện của nghệ sĩ Phùng, ta sẽ thấy được cái nhìn đa chiều của chính tác giả về cuộc sống và con nghệ thuật và thẩm mỹ .
“ Chiếc thuyền ngoài xa ” được sáng tác vào năm 1983, tiêu biểu vượt trội cho hướng đi và phong thái nghệ thuật và thẩm mỹ của Nguyễn Minh Châu ở tiến trình thay đổi. Tác phẩm mang đậm yếu tố tự sự đi cùng với nhiều triết lí nhân sinh thâm thúy. Trong truyện, ông đã để nhân vật Phùng phát hiện ra 2 yếu tố tưởng chừng không tương quan đến nhau nhưng lại có mối quan hệ rất mật thiết. Đó là vẻ đẹp của vạn vật thiên nhiên, tạo hóa đầy thơ mộng, ảo diệu ; trái ngược với cảnh đấm đá bạo lực, những góc khuất của cuộc sống thông thường. Điều đó đã khiến nhân vật, bản thân tác giả và cả fan hâm mộ vỡ lẽ ra nhiều điều mê hoặc về cuộc sống và nghệ thuật và thẩm mỹ .
Nghệ sĩ Phùng được biết đến là nghệ sĩ nhiếp ảnh đầy thơ mộng và tận tâm với nghề nghiệp. Để có được tấm ảnh lịch về biển đẹp nhất, anh đã quay lại vùng biển cũ nơi anh từng tham gia chiến đấu. Nhiều ngày trời, anh đã sắp xếp, phục kích để hoàn toàn có thể chụp được bức ảnh vừa lòng nhất. Và rồi ở đầu cuối, “ vẻ đẹp ” trời cho ấy đã tới. Một cảnh đẹp mà có lẽ rằng, anh chỉ hoàn toàn có thể gặp được một lần duy nhất trong cuộc sống. Dưới đôi mắt của người nghệ sĩ, cảnh tượng ấy hiện lên đẹp “ như một bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ ” .
Đó là khung cảnh buổi sớm tinh sương, xa xa có chiếc thuyền chài đang thu lưới giữa mặt biển : “ mũi thuyền in một nét mơ hồ, lòe nhòe vào bầu sương mù trắng như sữa … đang hướng mặt vào bờ ”. Cảnh sắc ấy đúng là độc nhất vô nhị, kì diệu, tưởng chừng như chỉ là ảo ảnh. Từ khoảng trống bát ngát của biển đến con người ; từ sắc tố, đường nét đến ánh sáng, … tổng thể đều hòa quyện với nhau rất hòa giải, tinh xảo .
Đứng trước khung cảnh đẹp như mơ ấy, nghệ sĩ Phùng trở nên “ hoảng sợ ”, “ trong trái tim như có cái gì bóp thắt vào ”. Hình ảnh chiếc thuyền ngoài xa ấy đã tác động ảnh hưởng can đảm và mạnh mẽ vào tâm lý và trái tim của người nghệ sĩ. Nó khơi dậy những cảm hứng thăng hoa diệu kì mà bất kỳ người làm thẩm mỹ và nghệ thuật nào cũng đều khao khát. Trong khoảnh khắc ngắn ngủi đó, nhân vật đã mày mò ra chân lí của sự hoàn hảo nhất, cảm thấy tâm hồn trở nên trong ngần. Người nghệ sĩ như được thanh lọc tâm hồn, dành hàng loạt trái tim và khối óc để chiêm ngưỡng và thưởng thức và lưu giữ “ khoảnh khắc trời cho ” ấy .
Sau những say đắm với khung cảnh vạn vật thiên nhiên tuyệt đẹp, người nghệ sĩ chưa hết bàng hoàng ấy đã đương đầu với phát hiện thứ hai. Giữa sự lộng lẫy, ảo diệu của khoảng trống, cảnh đấm đá bạo lực mái ấm gia đình hiện lên ngay trước mắt anh, khiến anh ngỡ ngàng và không kịp phản ứng. Từ chiếc ngư phủ tuyệt đẹp mà anh thầm cảm thán ấy, bước ra một người đàn bà xấu xí, cam chịu, theo sau là người đàn ông thô kệch, dữ dằn, gian ác. Lão ta rút chiếc thắt lưng ra, quật tới tấp vào người đàn bà với những lời nguyền rủa đau đớn : “ Mày chết đi cho ông nhờ, chúng mày chết đi cho ông nhờ ”. Cảnh tượng ấy đến giật mình, khiến cho nhân vật Phùng chỉ biết “ đứng há mồm ra mà nhìn ”. Bởi lẽ chính bản thân anh cũng không hề tin được sự phũ phàng của hiện thực đang diễn ra phía trước. Anh vừa mới được chiêm ngưỡng và thưởng thức một vẻ đẹp tuyệt vời trong cuộc sống người nghệ sĩ, mày mò ra chân lí của sự hoàn thành xong ; ấy vậy mà đằng sau vẻ đẹp đó lại là cảnh đấm đá bạo lực dã man, gian ác, vô đạo đức .
Sau những khoảng thời gian ngắn ngỡ ngàng, Phân tích 2 phát hiện của nghệ sĩ Phùng để thấy nghệ sĩ Phùng đã “ vứt chiếc máy ảnh xuống đất, chạy nhào tới ” để can ngăn. Là một người lính bước ra từ khói lửa, anh hiểu và trân trọng sự bình yên của hiện tại. Do vậy, đương đầu với cái xấu xa trước mắt, anh đã không màng tới thành quả thẩm mỹ và nghệ thuật mình phải cất công tìm kiếm để bảo vệ cho sự bình yên ấy. Thế nhưng chưa kịp can ngăn, anh đã tận mắt chứng kiến cảnh thằng Phác, con trai của người đàn bà xấu xí kia lao ra, giật lấy thắt lưng từ người đàn ông, “ dướn thẳng người vung chiếc khóa sắt quật vào giữa khuôn ngực trần vạm vỡ cháy nắng ” của cha nó. Để rồi chính nó lại bị cha tát hai cái, “ ngã dúi xuống cát ”. Nó lặng lẽ đưa tay lau những giọt nước mắt trên khuôn mặt “ đầy những nốt rỗ chằng chịt ” của người mẹ. Tình thương đơn giản và giản dị, bản năng của người con so với mẹ mình đã khiến nhân vật Phùng cảm động, xót xa .
Ngỡ tưởng chỉ phải tận mắt chứng kiến cảnh tượng đó một lần, thế nhưng bai ngày sau, nghệ sĩ Phùng tận mắt thấy được cảnh đấm đá bạo lực ấy một lần nữa. Lần này, thằng Phác không còn chỉ lao ra che chở mẹ như trước, mà trên tay còn lăm lăm con dao, muốn xông vào người cha gian ác của mình. Chị nó, một cô bé yếu ớt đã tước đoạt con dao ấy, vật lộn với nó để ngăn em thao tác trái với luân thường đạo lí. Dù phải ngăn em, trơ mắt nhìn mẹ chịu đấm đá bạo lực nhưng chắc rằng cô bé ấy cũng rất đau đớn, xót xa tột cùng. Không thể để đấm đá bạo lực tiếp nối, nhân vật Phùng đã lao ra can ngăn và bị người đàn ông đánh cho bị thương. Anh phải đến trạm y tế để băng bó vết thương, tận mắt chứng kiến thêm sự cam chịu, nhún nhường của người đàn bà ấy .
Sau tổng thể, anh nhận ra rằng đằng sau cái vẻ đẹp của tạo hóa mà anh tưởng là vô cùng tuyệt vời kia là hiện thực rất đỗi phũ phàng. Hòa bình đã lập lại, thế nhưng niềm hạnh phúc của từng con người, số phận với những nghịch cảnh riêng thì vẫn còn sống sót. Thông qua cái nhìn của người nhiếp ảnh ấy, tác giả Nguyễn Minh Châu muốn gửi gắm nhiều triết lí nhân sinh về nghệ thuật và thẩm mỹ và cuộc sống. Nghệ thuật, không phải chỉ là nhìn nhận ra vẻ đẹp trước mắt mà cần phải gắn với tình thương và niềm hạnh phúc. Chúng ta không hề chỉ nhìn ngắm vẻ vẻ bên ngoài mà bỏ đi thực chất của cuộc sống. Đôi khi đằng sau cái hào nhoáng, lấp lánh lung linh lại chứa đựng biết bao nghịch cảnh trớ trêu. Đồng thời tác giả cũng nhắn nhủ con người không nên nhầm lẫn, đánh đồng vẻ bên ngoài với thực chất bên trong của vấn đề mà phải có cái nhìn đa chiều, đa diện về đời sống. Nghệ thuật vốn bắt nguồn và phát sinh từ đời sống nhưng đời sống luôn dịch chuyển, nhiều chiều, không phải khi nào cũng đẹp và tuyệt vời và hoàn hảo nhất như thẩm mỹ và nghệ thuật .

Qua đây cho chúng ta thấy được sự nghiêm túc với nghề, trái tim ấm nóng luôn yêu thương và thấu hiểu con người của tác giả Nguyễn Minh Châu. Đó là “quá trình đi tìm hạt ngọc ẩn sâu bên trong tâm hồn người” của ông, với những trăn trở sâu sắc về cuộc đời và con người, về ý nghĩa của nghệ thuật chân chính. Tác giả Nguyễn Minh Châu xứng đáng là “người mở đường tinh anh và tài năng của văn học Việt Nam thời kì đổi mới”.

Xem thêm những bài văn mẫu lớp 12 hay, ngắn nhất khác :

Giới thiệu kênh Youtube VietJack

Ngân hàng trắc nghiệm miễn phí ôn thi THPT Quốc Gia tại khoahoc.vietjack.com

Source: https://thcsbevandan.edu.vn
Category : Thông tin cần biết