Lý thuyết về este – https://thcsbevandan.edu.vn

I. KHÁI NIỆM: 

VD : CH3COOH + C2H5OH $ overset { { H_2 } S { O_4 }, , { t ^ 0 } } leftrightarrows $ CH3COOC2H5 + H2O=> ĐN : Khi ta sửa chữa thay thế nhóm ( – OH ) trong phân tử axit bằng gốc ( – OR ‘ ) thì thu được este

RCOOH  → R – COOR’ (R’ ≠ H)

Chú ý: Cách viết khác của este

R – COO – R ‘ hoặc R ‘ – OOC – R hoặc R ‘ – OCO – R ( R ‘ ≠ H )
R là gốc xuất phát từ axit, còn R ‘ là gốc xuất phát từ ancol

II. PHÂN LOẠI

1. Este no, đơn chức: CnH2nO2 (n ≥ 2)

2. Este không no đơn chức:

– Este đơn chức, mạch hở, không no : CmH2m + 2-2 kO2 ( k là số link pi, k ≥ 2 )

VD: Este đơn chức, mạch hở, không no và có chứa 1 liên kết đôi: CmH2m-2O2

3. Este đa chức:

– Este tạo bởi axit đơn chức và rượu đa chức có dạng : ( RCOO ) mR ’- Este tạo bởi rượu đơn chức và axit đa chức có dạng : R ( COOR ’ ) m- Este tạo bời axit đa chức R ( COOH ) n và ancol đa chức R ’ ( OH ) m có dạng : Rm ( COO ) nmR’n

III. DANH PHÁP

Tên este = Tên gốc hidrocacbon R’ + tên anion gốc axit (thay đuôi ic bằng đuôi at)

– Tên 1 số ít gốc axit thường gặp :

HCOO-: Fomat                CH3COO-: Axetat

CH2=CHCOO-: Acrylat      C6H5COO-: Benzoat

– Tên một số ít gốc R ’ thường gặp :

CH3-: metyl;             C6H5- : phenyl

C2H5-: etyl;               C6H5CH2- : benzyl

CH2=CH-: Vinyl

Ví dụ: CH3COOC6H5 : phenyl axetat

IV. TÍNH CHẤT VẬT LÍ 

– Là chất lỏng hoặc chất rắn ở điều kiện kèm theo thường, ít tan trong nước- Có nhiệt độ sôi thấp hơn nhiều so với những axit có cùng khối lượng mol hoặc những phân tử có cùng số C, do trong este không có link hidro- Các este thường có mùi đặc trưngIsoamyl axetat ( CH3COOCH2CH2 ( CH3 ) 2 ) : mùi thơm của chuối .Etyl isovalerat ( ( CH3 ) 2CHCH2 COOC2H5 ) : mùi táo .Etyl butirat ( CH3CH2CH2COOC4H9 ) : mùi dứa .

Geranyl axetat ( CH3COOC10H17 ) : mùi hoa hồng …Benzyl propionat : CH3CH2COO-CH2C6H5 : mùi hoa nhài .

V. TÍNH CHẤT HÓA HỌC

1. Phản ứng ở nhóm chức

a) Phản ứng thủy phân.

+ Trong môi trường tự nhiên axit :

RCOOR’ + H2O      RCOOH + R’OH.

+ Trong thiên nhiên và môi trường bazơ : Phản ứng xà phòng hóa .

RCOOR’ +NaOH (overset{t^{o}}{rightarrow}) RCOONa + R’OH.

* Một số phản ứng thủy phân đặc biệt của este:

– Este của phenol tham gia phản ứng xà phòng hóa sinh ra 2 muối :

– Một số este có dạng đặc biệt thủy phân sinh ra andehit, xeton

RCOOCH=CH-R’ + NaOH → RCOONa + R’CH2-CHO + H2O

RCOOC(R’)=R’’ + NaOH → RCOONa + R’-CO-R’’ + H2O

– Este – axit, có công thức là HOOC – R – COOR ’

– Este vòng ( được tạo bởi hiđroxi axit )

b) Phản ứng khử

Este bị khử bởi liti nhôm hiđrua ( LiAlH4 ), khi đó nhóm RCO – ( gọi là nhóm axyl ) trở thành ancol bậc I :

2. Phản ứng ở gốc hidrocacbon

Dựa vào đặc thù của gốc hidrocacbon, este hoàn toàn có thể tham gia được phản ứng thế, cộng, trùng hợp, … ..

a) Phản ứng cộng vào gốc không no

b) Phản ứng trùng hợp

Một số este đơn thuần có link C = C tham gia phản ứng trùng hợp giống như anken .

VI. ĐIỀU CHẾ

– Thường được điều chế bằng phản ứng este hóa

 RCOOH + R’OH   RCOOR’ + H2O     

– Một số este có giải pháp điều chế riêng, ví dụ như vinyl axetat được điều chế qua phản ứng sau :

(C{{H}_{3}}COOH+CHequiv CHxrightarrow{{{t}^{o}},xt})(C{{H}_{3}}COOCH=C{{H}_{2}})

VII. ỨNG DỤNG

Được dùng làm dung môi để tách, chiết, sản xuất chất dẻo, làm hương liệu trong công nghiệp thực phẩm, mĩ phẩm …

VIII. NHẬN BIẾT ESTE

– Este của axit fomic có năng lực tráng gương .- Các este của ancol không bền bị thủy phân tạo anđehit có năng lực tráng gương .

    – Este không no có phản ứng làm mất màu dung dịch Brom.

– Este của glixerol hoặc chất béo khi thủy phân cho mẫu sản phẩm hòa tan Cu ( OH ) 2 .

Sơ đồ tư duy: Este

Source: https://thcsbevandan.edu.vn
Category : Thông tin cần biết