Hai câu thơ quanh năm buôn bán ở mom sông Nuôi đủ năm con với một chồng gợi ra điều gì

• I. Dàn ý bài thơ Thương vợ
• II. Phân tíchbài thơ
• Mẫu số 1
• Mẫu số 2
• Mẫu số 3
• Video liên quan

Lời giải :

Với tình cảm thương yêu quý trọng, tác giả đã ghi lại một cách chân thực xúc động hình ảnh người vợ tàn tảo, giàu đức hi sinh

Cùng Top lời giải phân tích bài thơ Thương Vợ (Tế Xương) qua dàn ý và một số bài văn mẫu dưới đây nhé

Thương vợ (Trần Tế Xương)

Quanh năm buôn bán ở mom sông
Nuôi đủ năm con với một chồng .
Lặn lội thân cò khi quãng vắng
Eo sèo mặt nước buổi đò đông .
Một duyên hai nợ âu đành phận
Năm nắng mười mưa dám quản công .
Cha mẹ thói đời ăn ở bạc
Có chồng hờ hững cũng như không

I. Dàn ý bài thơ Thương vợ

1. Mở bài

– Giới thiệu vài nét về tác giảTú Xương ( 1870 1907 ) : một trong nhữngtác giảcó cách viết trào phúng, vui nhộn, mang tư tưởng li tâm Nho giáo .
– Khái quát về bài thơThương vợ-một trong số những bài thơ hay và cảm động nhất của Tú Xương viết về bà Tú .

2. Thânbài

* Phân tích 2câu đề

Quanh năm buôn bán ở mom sông
Nuôi đủ năm con với một chồng .
– Hoàn cảnh buôn bán làm ăn của bà Tú :
+ Thời gian quanh năm : thao tác liên tục, không trừ ngày nào, hết năm này qua năm khác dù mưa hay nắng .
+ Địa điểm mom sông : phần đất nhô ra phía lòng sông không không thay đổi -> gợi tả một cuộc sống nhiều mưa nắng, một cuộc sống lắm cơ cực, nguy hiểm, chênh vênh, nguy khốn, phải vật lộn để kiếm sống .
=> Công việc và thực trạng làm ăn khó khăn vất vả, ngược xuôi, không vững vàng, không thay đổi .
– Lí do :
+ nuôi đủ : chăm nom trọn vẹn -> sự chịu thương chịu khó của bà Tú, phải khó khăn vất vả cực nhọc, làm lụng gánh vác, tất bậtngược xuôi chỉ để nuôi đủ ” năm con với một chồng ” .
+ đủ năm con với một chồng : một mình bà Tú phải nuôi cả mái ấm gia đình, không thiếu cũng không dư .
-> Cách dùng số đếm độc lạ một chồng bằng cả năm con, ông Tú nhận mình cũng là đứa con đặc biệt quan trọng. Kết hợp với cách ngắt nhịp 4/3 bộc lộ nỗi cực nhọc của vợ .
=> Hoàn cảnh éo le trái ngang, gánh nặng mái ấm gia đình đang đè nặng lên đôi vai người mẹ, người vợ. Bản thân việc nuôi con là người thông thường, nhưng ngoài ra người phụ nữ còn nuôi chồng .
=> Bà Tú là người phụ nữ tần tảo, đảm đang, chu đáo với chồng con .

* Phân tích 2câu thực

Lặn lội thân cò khi quãng vắng
Eo sèo mặt nước buổi đò đông .
– TúXương đã mượn hình ảnh con cò trong ca dao để nói về bà Tú nhưng phát minh sáng tạo hơn nhiều ( hòn đảo từlặn lộilên đầu hay thay thếcon còbằng thân cò ) :
+ Lặn lội : Sự lam lũ, cực nhọc, nỗi khó khăn, lo ngại
+ Hình ảnh thân cò : gợi nỗi khó khăn vất vả, đơn chiếc khi làm ăn -> gợi tả nỗi đau thân phận và mang tính khái quát
+ khi quãng vắng : thời hạn, khoảng trống heo hút rợn ngợp, chứa đầy những nguy khốn lo âu
=> Sự khó khăn vất vả khó khăn của bà Tú càng được nhấn mạnh vấn đề trải qua nghệ thuật và thẩm mỹ ẩn dụ .
– Sự vật lộn với đời sống đầy gian truân của bà Tú : Eo sèo mặt nướcbuổi đò đông :
+ Eo sèo : từ láy tượng thanh ý chỉ sự kì kèo, kêu ca phàn nàn một cách không dễ chịu -> gợi tả cảnh tranh bán, cự cãi nơi mặt nước .
+ Buổi đò đông : Sự chen lấn, xô đẩy trong thực trạng đông đúc cũng chứa đầy những sự nguy hại, lo âu
-> Câu thơ gợi tả cảnh xum xê, bươn trải trên sông nước của những người làm nghề buôn bán nhỏ .
=> Thực cảnh mưu sinh của bà Tú : khoảng trống, thời hạn rợn ngợp, nguy hại, phải lặn lội trong nắng mưa, phải giành giật, phải trả giá bằng mồ hôi, nước mắt, đồng thời biểu lộ lòng xót thương da diết của ông Tú .

* Phân tích 2câu luận

Một duyên hai nợ âu đành phận
Năm nắng mười mưa dám quản công .
– Một duyên hai nợ : ý thức được việc lấy chồng là duyên nợ nên âu đành phận, Tú Xương cũng tự ý thức được mình là nợ mà bà Tú phải gánh chịu, không một lời phàn nàn, lặng lẽ gật đầu sự khó khăn vất vả vì chồng vì con .
– nắng mưa : chỉ sựvất vả
– năm, mười : số từ phiếm chỉ số nhiều
– ” âu đành phận “, dám quản công : dù cho phận mỏng dính duyên ôi, bà Tú vẫn đồng ý, cam chịu, không lời oán thán .
-> Sự khó khăn vất vả và khó khăn, đức tính chịu thương chịu khó, hết lòng vì chồng vì con của bà Tú .
=> Hình ảnh bà Tú, người vợ hiền thảo với bao đức tính đáng quý : đảm đang, tần tảo, chịu thương chịu khó, thầm lăng hi sinh cho niềm hạnh phúc mái ấm gia đình .

* Phân tích 2câu kết

Cha mẹ thói đời ăn ở bạc
Có chồng hờ hững cũng như không
– Bất mãn trước hiện thực, Tú Xương đã vì vợ mà lên tiếng chửi :
+ Cha mẹ thói đời ăn ở bạc : tố cáo hiện thực, xã hội quá bất công với người phụ nữ, quá gò bó họ để những người phụ nữ phải chịu nhiều cay đắng khó khăn vất vả .
-> Lời chửimang ý nghĩa xã hội thâm thúy : thói đời đen bạc là nguyên do sâu xa khiến bà Tú phải khổ ; ông Túthầm trách bản thân một cách thẳng thắn, nhận ra sự vô dụng của bản thân .
– Tự ý thức :
+ Có chồng hờ hững : Tú Xương tự rủa mát mình và cũng là tự phán xét, tự lên án bản thân mình
-> Tú Xương ý thức sự hờ hững của mình cũng là một bộc lộ của thói đời .
– Nhận mình có khiếm khuyết, phải ăn bám vợ, để vợ phải nuôi con và chồng .
-> Từ tấm lòng thương vợ đến thái độ so với xã hội, Tú Xương cũng chửi cả thói đời đen bạc .
=> Hai câu thơ đã khái quát nỗi lòng thương vợ của ông Tú .

3. Kếtbài

– Khái quát giá trịnội dung và thẩm mỹ và nghệ thuật của bài thơ
+ Nội dung : Xây dựng thành công xuất sắc hình ảnhbà Tú – một người vợ tảo tần, giàu đức hi sinh, đã gánh vác mái ấm gia đình với những gánh nặng cơm áo gạo tiền đè lên đôi vai gầy. Qua đócũng cảm nhận được tình thương yêu, quý trọng người vợ của Trần Tế Xương .
+ Nghệ thuật : Sử dụng tiếng Việt giản dị, tự nhiên, giàu sức biểu cảm ; vận dụng phát minh sáng tạo hình ảnh, cách nói văn học dân gian ; tích hợp thuần thục giữa trữ tình và trào phúng .

II. Phân tíchbài thơ

Mẫu số 1

Tú Xương là nhà thơ trào phúng bậc thầy trong nền văn học Nước Ta. Ngoài những bài thơ trào phúng sắc nhọn, lấy tiếng cười làm vũ khí chế giễu và đả kích sâu cay bộ mặt xấu xa, đồi bại của cái xã hội thực dân nửa phong kiến, ông còn có 1 số ít bài thơ trữ tình, chứa chất bao nỗi niềm của một nhà nho nghèo về tình người và tình đời sâu nặng .

Thương vợ là bài thơ cảm động nhất trong những bài thơ trữ tình của Tú Xương. Nó là một bài thơ tâm sự, đồng thời cũng là một bài thơ thế sự. Bài thơ chứa chan tình thương yêu nồng hậu của nhà thơ đối với người vợ hiền thảo.

Sáu câu thơ đầu nói lên hình ảnh bà Tú trong mái ấm gia đình là một người vợ rất đảm đang, chịu thương chịu khó. Nếu bà vợ của Nguyễn Khuyến là một phụ nữ hay lam hay làm, thắt lưng bó que, xắn vấy quai cồng, tất tảchân nam đá chân chiêu, vì tớ đỡ đần trong mọi việc ( câu đối của Nguyễn Khuyến ) thì bà Tú lại là một người đàn bà :
Quanh năm buôn bán ở mom sông ,
Nuôi đủ năm con với một chồng
Quanh năm buôn bán là cảnh làm ăn đầu tắt mặt tối, từ ngày này qua ngày khác, từ tháng này qua tháng khác, không được một ngày nghỉ ngơi. Bà Tú buôn bán ở mom sông, nơi mỏm đất nhô ra, ba bề bảo phủ sông nước, nơi làm ăn là cái thế đất chênh vênh. Hai chữ mom sông gợi tả một cuộc sống nhiều mưa nắng, một cảnh đời lắm cay cực, phải vật lộn kiếm sống, mới nuôi đủ năm con với một chồng .
Một gánh mái ấm gia đình đè nặng lên đôi vai người mẹ, người vợ. Thông thường người ta chỉ đếm mớ rau, con cá, đếm tài lộc, chứ ai đếm con, đếm chồng. Câu thơ tự trào chứa đựng nỗi niềm chua chát về một gia cảnh gặp nhiều khó khăn vất vả : đông con, người chồng đang phải ăn lương vợ .
Có thể nói, hai câu thơ trong phần đề, Tú Xương ghi lại một cách chân thực hình ảnh người vợ tần tảo, đảm đang của mình .
Phần thực, tô đậm thêm chân dung bà Tú, mỗi sáng mỗi tối đi đi về về lặn lội làm ăn như thân cò nơi quãng vắng. Ngôn ngữ thơ tăng cấp, tô đậm thêm nỗi cực nhọc của người vợ. Câu chữ như những nét vẽ, gam màu tiếp nối đuôi nhau nhau, hỗ trợ và ngày càng tăng ; đã lặn lội Lại thân cò, rồi còn khi quãng vắng. Nỗi cực nhọc kiếm sông ở mom sông tưởng như không thể nào nói hết được ! Hình ảnh con cò cái cò trong ca dao cổ : Con cò lặn lội bờ sông, Con cò đi đón cơn mưa, Cái cò, cái vạc, cái nông, .. được tái hiện trong thơ Tú Xương qua hình ảnh thân cò lầm lũi, đã đem đến cho người đọc bao liên tưởng cảm động về bà Tú, cũng như thân phận khó khăn vất vả, cực khổ, của người phụ nữ Nước Ta trong xã hội cũ :
Lặn lội thân cò nơi quãng vắng
Eo sèo mặt nước buổi đò đông
Eo sèo là từ láy tượng thanh chi sự làm rầy rà bằng lời đòi, gọi liên tục dai đẳng : gợi tả cảnh tranh mua tranh bán, cảnh cãi cự nơi mặt nước lúc đò đông. Một cuộc sống lặn lội, một cảnh sống làm ăn eo sèo. Nghệ thuật đối rực rỡ đã làm điển hình nổi bật cảnh kiếm ăn nhiều cơ cực. Bát cơm, manh áo mà bà Tú kiếm được nuôi đủ năm con với một chồng phải. lặn lội trong mưa nắng, phải giành giật eo sèo, phải trả giá bao mồ hồi, nước mắt giữa thời đại khổ khăn ! Tiếp theo là hai câu luận, Tú Xương vận dụng rất phát minh sáng tạo hai thành ngữ : một duyên hai nợ và năm nắng mười mưa, đối xứng nhau hòa giải, sắc tố dân gian đậm đà trong cảm nhận và ngôn từ miêu tả :
Một duyên hai nợ, âu đành phận ,
Năm nắng, mười mưa dám quản công .

Duyên là duyên số, duyên phận, là cái nợ đời mà bà Tú phải cam phận, chịu đựng. Nắng, mưa tượng trưng cho mọi vất vả, khổ cực. Các số từ trong câu thơ tăng dần lên: một hai năm mười làm nổi rõ đức hi sinh thầm lặng của bà Tú, một người phụ nữ chịu thương, chịu khó vì sự ấm no, hạnh phúc của chồng con và gia đình. Âu đành phận, dám quản công giọng thơ nhiều xót xa, thương cảm, thương mình, thương gia cảnh nhiều éo le.
Tóm lại, sáu câu thơ đầu bằng tấm lòng biết ơn và cảm phục, Tú Xương đã phác họa một vài nét rất chân thực và cảm động về hình ảnh bà Tú, người vợ hiền thảo của mình với bao đức tính đáng quý: đảm đang, tần tảo, chịu thương chịu khó, thầm lăng hi sinh cho hạnh phúc gia đình. Tú Xương thể hiện một tài năng điêu luyện trong sử dụng ngôn ngữ và sáng tạo hình ảnh. Các từ láy, các số từ, phép đôi, thành ngữ và hình ảnh thân Cò đã tạo nên ấn tượng và sức hấp dẫn văn chương.

Hai câu kết, Tú Xương sử dụng từ ngữ thông tục, lấy tiếng chửi nơi mom sông lúc buổi đò đông đưa vào thơ rất tự nhiên, bình dị. Ông tự trách mình :
Cha mẹ thói đời ăn ở bạc ,
Có chồng hờ hững cũng như không !
Trách mình ăn lương vợ, mà ăn ở bạc. Vai trò nggười chồng, người cha chẳng giúp ích được gì, vô tích sự, thậm chí còn còn hờ hững với vợ con. Lời tự trách sao mà chua xót thế ! Ta đã biết, Tú Xương có văn tài, nhưng sự nghiệp dở dang, thi tuyển lận đận. Sống giữa một xã hội dở Tây, dở ta, chữ nho mạt vận, lúc mà Ông Nghè, ông Cống cũng nằm co, cho nên vì thế nhà thơ tự trách mình đồng thời cũng là trách đời đen bạc. Ông không xu thời để vinh thân phì gia tối rượu sâm banh, sáng sữa bò .
Hai câu kết là cả một nỗi niềm tâm sự và thế sự đầy buồn thương, là lời nói của một tri thức giàu nhân cách, nặng tình đời, thương vợ con, thương gia cảnh nghèo. Tú Xương thương vợcũng chính là thương mình vậy : nỗi đau thất thế của nhà thơ khi cảnh đời biến hóa !
Bài thơ Thương vợ được viết theo thể thơ thất ngôn bát cú. Ngôn ngữ thơ bình dị như thể lời nói đời thường nơi mom sông của những người buôn bán nhỏ, cách đây một thế kỉ. Các cụ thể nghệ thuật và thẩm mỹ tinh lọc vừa thành viên ( bà Tú với năm con, một chồng ) vừa khái quát thâm thúy ( người phụ nữ thời xưa ). Hình tượng thơ hàm súc, quyến rũ : thương vợ, thương mình, buồn về gia cảnh thêm nỗi đau đời. Thương vợ là bài thơ trữ tình rực rỡ của Tú Xương nói về người vợ, người phụ nữ rất lâu rồi với bao đức tính tốt đẹp, hình ảnh bà Tú được nói đến trong bài thơ rất thân mật với người mẹ, người chị trong mỗi mái ấm gia đình Nước Ta .
Tú Xương chiếm một vị thế vẻ vang trong nền văn học Nước Ta. Tên tuổi ông sống mãi với non Côi, sông Vị .

Mẫu số 2

Thơ xưa viết về người vợ đã ít, mà viết về người vợ khi còn sống càng hiếm hoi hơn. Các thi nhân thường chỉ làm thơ khi người bạn trăm năm đã qua đời. Kể cũng là điều nghiệt ngã khi người vợ đi vào cõi thiên thu mới được bước vào địa hạt thi ca.
Bà Tú Xương có thể đã phải chịu nhiều nghiệt ngã của cuộc đời nhưng bà lại có niềm hạnh phúc mà bao kiếp người vợ xưa không có được: Ngay lúc còn sống bà đã đi vào thơ ông Tú Xương với tất cả niềm thương yêu, trân trọng của chồng. Trong thơ Tú Xương, có một mảng lớn viết về người vợ màbài Thương vợ là một trong những bài xuất sắc nhất.

Tình thương vợ sâu nặng của Tú Xương thể hiện qua sự thấu hiểu nỗi vất vả gian lao và phẩm chất cao đẹp của người vợ.
Câu thơ mở đầu nói hoàn cảnh làm ăn buôn bán của bà Tú. Hoàn cảnh vất vả, lam lũ được gợi lên qua cách nói thời gian, cách nêu địa điểm. Quanh năm là suốt cả năm, không trừ ngày nào dù mưa hay nắng. Quanh năm còn là năm này tiếp năm khác đến chóng mặt, đến rã rời chứ đâu phải chỉ một năm. Địa điểm bà Tú buôn bán là mom sông, cái doi đất nhô như lời giới thiệu, lại như một bối cảnh làm hiện lên hình bà Tú tần tảo, tất bật ngược xuôi:

Quanh năm buôn bán ở mom sông .
Thấm thía nỗi khó khăn vất vả, gian lao của vợ, Tú Xương mượn hình ảnh con cò trong ca dao để nói về bà Tú. Có điều hình ảnh con cò trong ca dao đầy tội nghiệp mà hình ảnh con cò trong thơ Tú Xương còn tội nghiệp hơn. Con cò trong thơ Tú Xương không chỉ Open trong cái rợn ngợp của khoảng trống ( như con cò trong ca dao ) mà cái rợn ngợp của thời hạn. Chỉ bằng ba từ khi quãng vắng tác giả đã nói lên được cả thời hạn, khoảng trống heo hút, rợn ngợp, chứa đầy lo âu cái rợn ngợp của thời hạn, đã làm hao hụt cả ý thơ. So với câu ca dao : Con cò lặn lội bờ sông, câu thơ của Tú Xương :
Lặn lội thân cò khi quãng vắng

Là cả một sự sáng tạo. Cách đảo ngữ đưa ra từ lặn lội lên đàu câu, cách thay từ thay từ con cò bằng thân cò, càng làm tăng nỗi vất vả gian truân của bà Tú. Từ thân cò gợi cả nỗi đau thân phận, so với từ con của Tú Xương cũng sâu sắc, thấm thía hơn.
Nếu câu thơ thứ ba gợi nỗi vất vả đơn chiếc thì câu thứ tư lại làm rõ sự vật lộn với cuộc sống của bà Tú:

Eo sèo mặt nước buổi đò đông
Câu thơ gợi cảnh chi chít, bươn bả trên sông nước của những người buôn bán nhỏ. Sự cạnh tranh đối đầu chưa đến mức sát phạt nhau nhưng cũng không thiếu lời qua tiếng lại. Buổi đò đông đâu phải là ít lo âu, nguy hại hơn khi quãng vắng. Trong ca dao, người mẹ từng dặn con : Con ơi nhơ lấy câu này / Sông sâu chớ lội, đò đầy chớ qua. Buổi đò đông không chỉ có những lời phàn nàn, mè nheo, cau gắt, những sự chen lấn xô đẩy mà còn chứa đầy nguy hiểm nguy hiểm. Hai câu thực đối nhau về ngữ ( khi quãng vắng so với buổi đò đông ) nhưng lại thừa tiếp nhau về ý để làm điển hình nổi bật sự khó khăn vất vả khó khăn của bà Tú : đã khó khăn vất vả, đơn chiếc, lại thêm sự bươn bả trong thực trạng rậm rạp làm ăn .
Hai câu thực nói thực cảnh bà Tú đồng thời cho ta thấy thực tình của Tú Xương : tấm lòng xót thương da diết .
Cuộc sống khó khăn vất vả gian nan càng ngời lên phẩm chất cao đẹp của bà Tú. Bà là người đảm đang tháo vát :
Nuôi đủ năm con với một chồng

Mỗi chữ trong câu thơ Tú Xương đều chất chứa bao tình ý, từ đủ trong nuôi đủ vừa nói số lượng, vừa nói chất lượng. Bà Tú nuôi đủ cả con, cả chồng, nuôi đảm bảo đến mức: Cơm hai bữa: cá kho rau muống Quà một chiều: khoai lang, lúa ngô (Thầy đồ dậy học).
Trong hai câu luận, Tú Xương một lần nữa cảm phục sự hy sinh rất mực của vợ:

Năm nắng mười mưa dám quản công
Ở câu thơ này, nắng mưa chỉ sự khó khăn vất vả, năm, mười là số lượng phiếm chỉ, để nói số nhiều, được tách ra tạo nên một thành ngữ chéo ( năm nắng mười mưa ) vừa nói lên sự khó khăn vất vả gian lao, vừa biểu lộ được đức tính chịu thương chịu khó, hết lòng vì chồng vì con của bà Tú .
Trong những bài thơ viết về vợ của Tú Xương, khi nào ta cũng phát hiện hình ảnh hai người : bà Tú hiện lên phía trước, ông Tú khuất lấp ở phía sau, nhìn tinh mới thấy. Khi đã thấy rối thì ấn tượng thật sâu đậm. Ởbài thơ Thương vợcũng vậy. Ông Tú không Open trực tiếp nhưng vẫn hiển hiện trong từng câu thơ. Đằng sau cốt cách khôi hài, trào phúng là cả một tấm lòng, không riêng gì thương mà còn tri ân vợ. Về câu thơ : Nuôi đủ năm con với một chồng, có người cho rằng ở đây ông Tú tự coi mình là một thứ con đặc biệt quan trọng để bà Tú phải nuôi. Tú Xương đã không gộp mình với con để nói mà tách riêng, con riêng rất rạch ròi là để ông tự riêng tri ân vợ .
Nhà thơ không chỉ cảm phục, biết ơn sự quyết tử rất mực của vợ mà ông còn tự trách, tự lên án bản thân. Ông không dựa vào duyên số để trút bỏ nghĩa vụ và trách nhiệm. Bà Tú lấy ông là do duyên nhưng duyên một mà nợ hai. Tú Xương tự coi mình là cái nợ mà bà Tú phải gánh chịu. Nợ gấp đôi duyên, duyên ít nợ nhiều. Ông chửi thói đời bạc nghĩa, vì thói đời là một nguyên do sâu xa khiến bà Tú phải khổ. Nhưng Tú Xương cũng không đổ vấy cho thói đời. Sự hờ hững của ông với con cũng là một bộc lộ của thói đời bạc nghĩa. Câu thơ Tú Xương tự rủa mát mình cũng là lời tự phán xét, tự lên án :
Có chồng hờ hững cũng như không

Ở cái thời mà xã hội đã có luật không thành văn bẳn đối với người phụ nữ: xuất giá tòng phu (lấy chồng theo chồng), đối với mối quan hệ vợ chồng thì phụ xướng, phụ tuỳ (chồng nói, vợ theo), thế mà có một nhà nho dám sòng phẳng với bản thân, với cuộc đời, dám tự thừa nhận mình là quân ăn lương vợ, không những đã biết nhận ra thiếu sót, mà còn dám tự nhân khuyết điểm. Một con người như thế chẳng đẹp lắm sao.
Nhan đề Thương vợ chưa nói hết sự sâu sắc trong tình cảm của Tú Xương đối với vợ cũng như chưa thể hiện được đầy đủ vẻ đẹp nhân bản của hồn thơ Tú Xương. Ở bài thơ này, tác giảkhông chỉ thương vợ mà còn ơn vợ, không chỉ lên án thói đời mà còn tự trách.
Nhà thơ dám tự nhân khuyết điểm, càng thấy mình khiếm khuyết càng thương yêu, quý trọng vợ hơn.

Tình thương yêu, quý trọng vợ là xúc cảm có phần mới mẻ và lạ mắt so với những cảm hứng quen thuộc trong văn học trung đại. Cảm xúc mới lạ đó lại được miêu tả bằng hình ảnh và ngôn từ quen thuộc của văn học dân gian, chứng tỏ hồn thơ Tú Xương dù mới lạ, độc lạ vẫn rất thân thiện với mọi người, vẫn có gố rễ sâu xa trong tâm thức dân tộc bản địa .

Mẫu số 3

Trần Tế Xương ( bút danh là Tú Xương ) là nhà thơ trào phúng nổi tiếng, có lẽ rằng là nhà thơ trào phúng rực rỡ nhất trong nền văn học của nước nhà. Thơ trào lộng, châm biếm, đả kích của Tú Xương sở dĩ được nhiều người yêu thích vì có đặc thù trữ tình ( trong tiếng cười có nước mắt ). Dòng trữ tình trong thơ Tú Xương nhiều lúc được tách ra thành những bài thơ trữ tình thuần khiết, thấm thía. Hai siêu phẩm Sông Lấp và Thương vợ tiêu biểu vượt trội cho dòng thơ trữ tình của Tú Xương .
Bài thơ sau đây là bài Thương vợ của Tú Xương :
Quanh năm buôn bán ở mom sông ,
Nuôi đủ năm con với một chồng .
Lặn lội thân cò khi quãng vẵng ,
Eo sèo mặt nước buổi đò đông .
Một duyên hai nợ âu đành phận ,
Năm nắng mười mưa dám quản công .
Cha mẹ thói đời ăn ở bạc ,
Có chồng hờ hững cũng như không !
Trần Tế Xương lận đận trong thi tuyển, đi thi đến lần thứ tám mới đậu được cái tú tài. Ông học giỏi nhưng phải cái ngông quá, thật ra thái độ ngông của ông là một cách ông phản kháng lại chính sách thi tuyển lạc lậu, quan trường ậm ọc lúc bấy giờ. Mà đậu được cái tú tài thì rồi cũng làm quan tại gia thôi. Hồi đó phải đậu cử nhân mới được bổ tri huyện. Thế là bà Tú gần như phải nuôi chồng suốt đời. Ông Tú chỉ còn biết đem tài hoa của mình mà ghi công cho bà Tú :
Quanh năm buôn bán ở mom sông ,
Nuôi đủ năm con với một chồng .
Từ mom thật là hay, vừa thấy được nỗi khó khăn của bà Tú buôn bán quanh năm bên bờ sông Vị, vừa thấy được tấm lòng của nhà thơ so với việc buôn bán khó nhọc của vợ. Từ mom là tổng hợp nghĩa của những từ ven, bờ, vực, thềm, thành một từ phát minh sáng tạo của nhà thơ làm giầu thêm cho tiếng Việt. Bà Tú buôn thúng bán bưng quanh năm ở mom sông mà nuôi chồng, nuôi con :
Nuôi đủ năm con với một chồng
Câu thơ chỉ mấy số lượng khô khốc thế vậy mà tế toái lắm đó ! Nuôi đủ năm con là vì con, phải nuôi, nên đếm ra để mà nuôi. Nhưng còn chồng thì một chồng chứ mấy chồng, cớ sao lại cũng phải đếm ra một chồng ? Là vì chồng cũng phải nuôi, mà bà Tú với cái gánh trên vai nuôi năm đứa con đã là khó khăn vất vả, lại thêm một ông Tú trong nhà nữa thì gánh nặng gấp đôi. Thời đó mà nuôi một ông Tú, lại là Tú Xương nữa thì nhiêu khê lắm .
Nhưng bà Tú được an ủi là vì ông Tú, cái con người tưởng như chỉ biết bông đùa, cười cợt đó lại để tâm đến từng bước chân của bà trên đường lặn lội buôn bán :
Lặn lội thân cò khi quãng vắng ,
Eo sèo mặt nước buổi đò đông
Có thể nói lòng thương vợ của nhà thơ dào dạt lên trong hai câu thơ này. Hình ảnh lặn lội thân cò được tác giả mô phỏng theo một hình tượng trong thi ca dân gian để nói về người phụ nữ lao động :
Con cò lặn lội bờ sông
Gánh gạo đưa chồng tiếng khóc nỉ non

Nếu như từ lặn lội được đảo ra phía trước chủ ngữ để nhấn mạnh sự vất vả của bà Tú, thì từ eo sèo gợi lên âm thanh hỗn tạp (tiếng kì kèo mặc cả, tiếng cãi cọ tranh giành) của buổi đò đông. Hai tình huống đối lập thật hay: vắng và đông. Người phụ nữ gánh hàng lặn lội trên quãng đường vắng thật là khổ. Mà đến chỗ đò đông thì thật là đáng sợ! Nghĩa là nhìn từ phía nào, nhà thơ cũng thương vợ, tình thương thấm thía, cảm động.
Sang hai câu luận, tác giả chuyển sang diễn tả nội tâm của bà Tú, lời thơ như lời độc thoại của người vợ:

Một duyên hai nợ âu đành phận ,
Năm nắng mười mưa dám quản công
Nhân dân ta thường nói vợ chồng là duyên nợ. Nhà thơ Tú Xương đã chỉ từ ghép duyên nợ thành hai từ đơn : duyên nợ. Duyên thì thiêng liêng rồi vì đã có sự tham gia của đấng vô hình dung ( ông Tơ bà Nguyệt ), còn nợ thì đã thành nghĩa vụ và trách nhiệm nặng nề. Một duyên hai nợ đã miêu tả được sự hoạt động trong tâm lý của bà Tú. Một duyên hai nợ âu đành phận là bà Tú đã thuận theo lòng trời và thuận theo lòng người ( tấm lòng của chính bà ! ). Nói gọn lại là bà Tú đã gật đầu ! Và gật đầu cuộc hôn nhân gia đình duyên nợ này, bà gật đầu một ông đồ nho ngông tám khoa chưa khỏi phạm trường quy, bà gật đầu vị quan ăn lương vợ nên bà đâu dám quản công :
Năm nắng mười mưa dám quản công

Thành ngữ dầm mưa dãi nắng được tác giả vận dụng sáng tạo thành năm nắng mười mưa. Phải nói những con số trong thơ Tú Xương rất có thần. Ta đã thấm thía với hai số năm một trong câu thừa đề (Nuôi đủ năm con với một chồng). Giờ đây là sự linh diệu của những con số một hai và năm mười trong câu luận. Một duyên hai nợ đối với Năm nắng mười mưa, cho thấy gian khổ cứ tăng lên, bà Tú chịu đựng hết.
Trước người vợ giỏi giang, tần tảo, chịu đựng mọi gian lao vất vả để nuôi đủ năm con với một chồng thì nhà thơ chỉ còn biết tự trách mình.

Cha mẹ thói đời ăn ở bạc ,
Có chồng hờ hững cũng như không !

Vì quá thương vợ mà nhà thơ tự trách mình, trách một cách nặng nề. Cha mẹ thói đời thì đã thành lời xỉ vả mình. Thật ra là một cách ông Tú nhún mình để cho công trạng của bà Tú nổi lên, chứ Tú Xương đâu phải là người ăn ở bạc. Ăn chơi sa đà thì có, hờ hững nữa, thì nhà thơ đã thành thật nói rồi, chứ bạc tình, bạc nghĩa thì không. Gang thép với cường quyền mà nhũn với vợ như thế thì thật là con người đáng kính.
Bao nhiêu công trạng trong gia đình, ông Tú giành cho bà Tú, ông chỉ nhận về cho mình một chữ không. Nhưng bình tâm mà xét thì ông Tú cũng xứng với bà Tú vì trên đất nước gian lao và vất vả này có hàng triệu người như bà Tú, nhưng chỉ có một bà Tú là được vào cõi thơ, cõi bất tử!
Phân tích Thương vợ của Thú Xương, chugns ta có thể cảm nhận được hình ảnh người phụ nữ giỏi giang, lam lũ, tần tảo nuôi chồng nuôi con. Bà Tú có những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam xưa.