Bài 12: Di Truyền Liên Kết Với Giới Tính Và Di Truyền Ngoài Nhân

Chương II: Tính Quy Luật Của Hiện Tượng Di Truyền – Sinh Học Lớp 12

Bài 12: Di Truyền Liên Kết Với Giới Tính Và Di Truyền Ngoài Nhân

Nội dung Bài 12 : Di Truyền Liên Kết Với Giới Tính Và Di Truyền Ngoài Nhân thuộc Chương II : Tính Quy Luật Của Hiện Tượng Di Truyền môn Sinh Học Lớp 12. Bài học này những bạn cần nắm được đặc thù di truyền của những gen nằm trên NST giới tính X và Y. Giải thích được nguyên do dẫn đến sự độc lạ về phương pháp di truyền của những gen trên NST thường với những gen trên NST giới tính. Nêu được một số ít ứng dụng của sự di truyền liên kết với giới tính. Nêu được đặc thù của gen ngoài nhân và phương pháp nhận ra một gen nằm ở ngoài nhân hay trong nhân. Mời những bạn theo dõi ngay dưới đây .
– Một tính trạng được gọi là di truyền liên kết với giới tính khi sự di truyền của nó luôn gắn với giới tính .– Nếu hiệu quả của phép lai thuận và nghịch cho tỉ lệ phân li kiểu hình khác nhau ở hai giới thì gen pháp luật tính trạng nằm trên NST giới tính .

– Nếu kết quả của phép lai thuận và nghịch khác nhau, con lai luôn có kiểu hình giống mẹ thì gen quy định tính trạng nghiên cứu nằm ngoài nhân (trong ti thế hoặc lục lạp).HocTapHay.Com

I. Di Truyền Liên Kết Giới Tính

1. Nhiễm sắc thể giới tính và cơ chế tế bào học xác định giới tính bằng nhiểm sắc thể

a. Nhiễm sắc thể giới tính

NST giới tính là loại NST có chứa những gen pháp luật giới tính. Tuy nhiên, ngoài những gen lao lý giới tính thì NST giới tính cũng hoàn toàn có thể chứa những gen khác .
Trong cặp NST giới tính, ví dụ cặp XY ở người có những đoạn được gọi là tương đương và đoạn không tương đương. Đoạn không tương đương chứa những gen đặc trưng cho từng NST còn đoạn tương đương chứa những lôcut gen giống nhau ( hình 12.1 ) .

b. Một số cơ chế tế bào học xác định giới tính bằng nhiễm sắc thể

Ở động vật hoang dã có vú và ruồi giấm, con cháu thường có cặp NST giới tính XX và con đực có cặp NST giới tính XY. Trong khi đó, ở một số ít loài động vật hoang dã như : chim và bướm, con cháu lại có cặp NST giới tính XY còn con đực có cặp NST giới tính XX .
Một số loài như châu chấu, con cháu có 2 NST X ( XX ), còn con đực có một NST X ( XO ). Ngoài những kiểu chính sách tế bào học xác lập giới tính nêu trên, ở giới Động vật còn có một số ít chính sách tế bào học xác lập giới tính khác mà SGK không có điều kiện kèm theo đề cập .

2. Di truyền liên kết với giới tính

a. Gen trên nhiễm sắc thể X

Trong khi làm thí nghiệm ở ruồi giấm, Moocgan vô tình phát hiện thấy một số ít ruồi đực mắt trắng. Để tìm hiểu và khám phá quy luật di truyền của tính trạng này, ông đã làm thí nghiệm như sau :

Câu hỏi 1 bài 12 trang 51 SGK sinh học lớp 12: Kết quả thí nghiệm trên khác gì với kết quả thí nghiệm lại thuận nghịch của Menđen?

Giải: Phép lai thuận và phép nghịch của Menđen có kết quả giống nhau.

Phép lai thuận và phép nghịch của Menđen có hiệu quả giống nhau .
Còn phép lai thuận và nghịch của Morgan khác nhau về phân li kiểu hình ở giới đực và giới cái .
Moocgan đã lý giải sự di truyền màu mắt của ruồi giấm như sau : Gen pháp luật tính trạng màu mắt chỉ có trên NST X mà không có trên NST Y. Vì vậy, thành viên đực ( XY ) chỉ cần có một alen lặn nằm trên NST X đã biểu lộ ra kiểu hình. Hình 12.2 lý giải cơ sở tế bào học của hiện tượng kỳ lạ di truyền tính trạng màu mắt liên kết với giới tính ở ruồi giấm ( phép lại thuận nêu trên ) .

b. Gen trên nhiễm sắc thể Y

NST Y ở một số ít loài phần đông không chứa gen, nhưng nếu có gen nằm ở vùng không tương đương trên Y thì tính trạng do gen này lao lý sẽ luôn được biểu lộ một giới ( ví dụ, ở người chỉ bộc lộ ở phái mạnh ). Cho đến nay, tính trạng có túm lông trên vành tai ở người được cho là do gen trên NST Y lao lý vì đặc thù này luôn di truyền từ bố cho con trai. Năm 2004, người ta đã phát hiện thấy trên NST Y ở người có 78 gen, trong đó có những gen pháp luật nam tính mạnh mẽ .

c. Ý nghĩa của di truyền liên kết với giới tính

Ở nhiều loài động vật hoang dã, giá trị kinh tế tài chính của giới đực và giới cái là khác nhau đáng kể nên việc phân biệt sớm được giới tính của vật nuôi để chỉ thực thi nuôi một giới cho hiệu suất cao sẽ đem quyền lợi kinh tế tài chính rất lớn. Vì vậy, khi biết được một đặc thù nào đó dễ nhận ra ( hình thái, sắc tố, … ) do gen nằm trên NST giới tính lao lý thì hoàn toàn có thể dùng đặc thù đó như dấu chuẩn nhận biết để phân biệt giới tính sớm ở những loài động vật hoang dã. Ví dụ, người ta hoàn toàn có thể nhận biết ra trứng tằm nào sẽ cho ra con đực, trứng tằm nào sẽ cho ra tằm cái dựa trên sắc tố của trứng. Việc phân biệt được con đực và cái ở tiến trình sớm sẽ đem lại hiệu suất cao kinh tế tài chính cao vì nuôi tằm đực sẽ cho hiệu suất tơ cao hơn so với nuôi tằm cái .

II. Di Truyền Ngoài Nhân

Năm 1909, Coren ( Correns ) là người tiên phong đã thực thi những phép lại thuận nghịch ở cây hoa phấn ( Mirabilis jalapa ) và đã phát hiện ra tác dụng lai độc lạ với những phép lai của Menđen. Thí nghiệm được tóm tắt như sau :

Câu hỏi 2 bài 12 trang 52 SGK sinh học lớp 12: Từ thí nghiệm trên ta có thể rút ra nhận xét gì?

Giải: Ở cả phép lai thuận và nghịch, đời con luôn có kiểu hình giống mẹ.

Các tính trạng do gen nằm ngoài nhân pháp luật sẽ di truyền theo dòng mẹ, có nghĩa là đời con có kiểu hình giống mẹ .
Ở động vật hoang dã và người, những gen nằm trong ti thể cũng được di truyền theo dòng mẹ, có nghĩa là đời con luôn có kiểu hình của mẹ. Ví dụ, một bệnh di truyền ở người gây nên chứng động kinh ( nguyên do là do một đột biến điểm ở một gen nằm trong ti thể làm cho những ti thể không sản sinh đủ ATP nên tế bào bị chết và những mô bị thoái hoá, đặc biệt quan trọng là những mô thần kinh và cơ ) luôn được di truyền từ mẹ sang con .
Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng kỳ lạ di truyền theo dòng mẹ là do khi thụ tinh, giao tử đực chỉ truyền nhân mà hầu hết không truyền tế bào chất cho trứng. Do vậy, những gen nằm trong tế bào chất ( trong ti thể hoặc trong lục lạp ) chỉ được mẹ truyền cho con qua tế bào chất của trứng .
Sự phân li kiểu hình ở đời con so với những tính trạng do gen nằm trong tế bào chất pháp luật rất phức tạp. Lí do là vì một tế bào hoàn toàn có thể chứa rất nhiều ti thể và lục lạp ; một ti thể hay lục lạp lại chứa rất nhiều phân tử ADN nên một gen trong ti thể hoặc trong lục lạp thường chứa rất nhiều bản sao. Các bản sao của cùng một gen hoàn toàn có thể bị những đột biến khác nhau nên một thành viên thường chứa nhiều alen khác nhau của cùng một gen và trong cùng một tế bào, những ti thể khác nhau hoàn toàn có thể chứa những alen khác nhau và những mô khác nhau hoàn toàn có thể chứa những alen khác nhau .

Câu Hỏi Và Bài Tập

Hướng dẫn giải bài tập SGK Bài 12 : Di Truyền Liên Kết Với Giới Tính Và Di Truyền Ngoài Nhân thuộc Chương II : Tính Quy Luật Của Hiện Tượng Di Truyền môn Sinh Học Lớp 12. Các bài giải có kèm theo giải pháp giải và cách giải khác nhau .
Nêu những đặc thù di truyền của tính trạng do gen nằm trên NST X lao lý .
Bệnh mù màu đỏ – xanh lục ở người là do một gen lặn nằm trên NST X lao lý. Một phụ nữ thông thường có em trai bị bệnh mù màu lấy một người chồng thông thường. Nếu cặp vợ chồng này sinh được một người con trai thì Phần Trăm để người con trai đó bị bệnh mù màu là bao nhiêu ? Biết rằng cha mẹ của cặp vợ chồng này đều không bị bệnh .
Làm thế nào để biết được một bệnh nào đó ở người là do gen lặn trên NST giới tính X hay do gen trên NST thường pháp luật ?
Nêu đặc thù di truyền của gen ngoài nhân. Làm thế nào để biết được tính trạng nào đó là do gen trong nhân hay gen nằm ngoài nhân pháp luật ?

Tóm Tắt Lý Thuyết

Lý thuyết Bài 12 : Di truyền liên kết với giới tính và di truyền ngoài nhân Sách giáo khoa Sinh học lớp 12 ngắn gọn, vừa đủ, dễ hiểu và có sơ đồ tư duy .

I. Nhiễm Sắc Thể Giới Tính Và Cơ Chế Tế Bào Học Xác Định Giới Tính Bằng Nhiểm Sắc Thể

– Nhiễm sắc thể giới tính là loại nhiễm sắc thể có chứa gen lao lý giới tính ( hoàn toàn có thể chứa những gen pháp luật tính trạng thường ) .

– Trong thiên nhiên đã gặp 1 số kiểu nhiễm sắc thể giới tính như sau: XX, XY, XO …( XX là đồng giao tử, XY hoặc XO là dị giao tử). Cặp nhiễm sắc thể giới tính XX gồm 2 chiếc tương đồng, cặp XY có vùng tương đồng, có vùng ko tương đồng, cặp XO không tương đồng.

II. Di Truyền Liên Kết Với Giới Tính

1. Khái niệm

Di truyền liên kết với giới tính là hiện tượng kỳ lạ di truyền những tính trạng mà những gen xác lập chúng nằm trên những nhiễm sắc thể giới tính .

1.1. Đối với các gen nằm trên đoạn tương đồng của nhiễm sắc thể giới tính thì di truyền tuân theo các quy luật của gen trên nhiễm sắc thể thường (sự di truyền giả nhiễm sắc thể thường).

1.2. Đối với các gen nằm trên vùng không tương đồng.

Gen nằm trên đoạn không tương đương của nhiễm sắc thể X

– Di truyền theo quy luật chéo. Ví dụ : gen lặn trên nhiễm sắc thể giới tính X của bố được di truyền cho con gái, sau đó được bộc lộ ở cháu trai .
– Kết quả lai thuận nghịch là khác nhau, có lúc tỉ lệ đều ở 2 giới, có lúc khác nhau ở 2 giới .
Gen nằm trên vùng không tương đương của nhiễm sắc thể giới tính Y
– Tính trạng do gen này pháp luật được di truyền theo quy luật di truyền thẳng. Tính trạng được di truyền trực tiếp cho 1 giới dị giao XY. Tính trạng được bộc lộ 100 % .

Ví dụ: Ở người, tật dính ngón tay 2, 3; túm lông sau tai chỉ có ở nam giới.

2. Ý nghĩa

– Hiện tượng di truyền liên kết với giới tính được ứng dụng để phân biệt giới đực hoặc giới cái ở tiến trình sớm tăng trưởng của thành viên → kiểm soát và điều chỉnh tỉ lệ đực, cái theo tiềm năng sản xuất .
– Phát hiện được bệnh do rối loạn chính sách phân li, tổng hợp của cặp nhiễm sắc thể giới tính ; Dự kiến được Tỷ Lệ Open những tính trạng, những tật bệnh di truyền liên kết với giới tính → đề xuất kiến nghị phương pháp trị liệu .

III. Di Truyền Ngoài Nhân (Di Truyền Theo Dòng Mẹ/ Di Truyền Tế Bào Chất/ Di Truyền Ngoài Nhiễm Sắc Thể)

– Kết quả của 2 phép lai thuận nghịch là khác nhau, con lai luôn có kiểu hình giống mẹ do gen lao lý tính trạng điều tra và nghiên cứu nằm ở ngoài nhân .

– Khi thụ tinh, giao tử đực chỉ truyền nhân mà phần nhiều không truyền tế bào chất cho trứng, do vậy những gen nằm trong tế bào chất ( trong ti thể hoặc trong lục lạp ) chỉ được mẹ truyền cho con qua tế bào chất của trứng .
Đặc điểm của di truyền ngoài nhiễm sắc thể :
– Trong di truyền qua tế bào chất, vai trò hầu hết thuộc về tế bào chất của giao tử cái được tạo ra từ mẹ .
– Tính trạng do gen trong tế bào chất lao lý sẽ vẫn sống sót khi thay thế nhân tế bào bằng một nhân có cấu trúc di truyền khác .
– Các tính trạng di truyền không tuân theo quy luật di truyền của nhiễm sắc thể. Vì tế bào chất không được phân phối đồng đều tuyệt đối cho những tế bào con như so với nhiễm sắc thể .

Em Có Biết

Tại Sao Không Nên Tìm Cách Biết Trước Giới Tính Của Thai Nhi?

Như tất cả chúng ta đã biết, giới tính của thai nhi được xác lập ngay khi thụ thai. Vì vậy, dù có biết sớm giới tính của thai nhi tất cả chúng ta cũng không hề làm gì để biến hóa được. Hơn nữa, nếu với ý đồ biết trước giới tính của thai nhi để phá thai nhằm mục đích sinh con trai hoặc con gái theo ý muốn thì sẽ rất nguy khốn. Chúng ta hãy tưởng tượng nếu vì trào lưu thích sinh con trai để nối dõi mà can thiệp để sinh ra con trai nhiều hơn thì xã hội sẽ mất cân đối về giới tính. Điều này tất cả chúng ta chỉ thấy hậu quả sau 20 – 25 năm khi thế hệ trẻ nhỏ bị mất cân đối về giới tính đến tuổi thiết kế xây dựng mái ấm gia đình. Chính vì thế, nhiều nước đã cấm những bác sĩ cho những bà mẹ biết trước giới tính của thai nhi .
Ở trên là nội dung Bài 12 : Di Truyền Liên Kết Với Giới Tính Và Di Truyền Ngoài Nhân thuộc Chương II : Tính Quy Luật Của Hiện Tượng Di Truyền môn Sinh Học Lớp 12. Bài học giúp những bạn trình diễn được những thí nghiệm và cơ sở tế bào học của di truyền liên kết với giới tính. Trinh bày được ý nghĩa của di truyền liên kết với giới tính, trinh bày được đặc thù của di truyền ngoài nhân. Chúc những bạn học tốt Sinh Học Lớp 12 .

5/5 ( 1 bầu chọn )

Source: https://thcsbevandan.edu.vn
Category : Phương pháp học tập